HOTUBA YA MHESHIMIWA KASSIM M. MAJALIWA (MB), WAZIRI MKUU WA
JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, WAKATI WA KUAHIRISHA MKUTANO WA SITA WA
BUNGE LA KUMI NA MOJA
LA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA TAREHE 10
FEBRUARI, 2017
UTANGULIZI:
1.
Mheshimiwa
Spika,
awali ya yote, naomba kutumia fursa hii kumshukuru Mwenyezi Mungu mwenye wingi
wa rehma kwa kutujaalia afya njema na kutufikisha siku ya leo tunapohitimisha
Mkutano wa Sita wa Bunge lako Tukufu tuliouanza tarehe 31 Januari, 2017. Mwenyezi
Mungu ameendelea kuitikia Dua ya kuliombea Bunge lako Tukufu kwa kutuongezea hekima
na maono kwa ajili ya kuwatumikia Watanzania. Tumshukuru kwa Baraka hiyo!
MAJANGA MBALIMBALI
2.
Mheshimiwa
Spika, wakati
mkutano huu ukiendelea, wapo Watanzania wenzetu waliokutwa na masahibu mbalimbali
kama vile mafuriko yaliyotokea wilayani Mpwapwa,
kimbunga huko Njombe, Ileje na Nyamagana, ajali ya treni
eneo la Ruvu mkoani
Pwani. Aidha, zimekuwepo ajali mbalimbali za barabarani. Hivyo, napenda kutumia
fursa hii kutuma salamu zangu za pole kwa wale wote waliopoteza wapendwa wao na
kuwaombea uponaji wa haraka kwa wale waliopata majeraha kwenye ajali hizo.
3.
Mheshimiwa
Spika, aidha itakumbukwa kuwa tarehe 26 Januari, 2017 ilitokea ajali
ya kuporomoka kwa kifusi katika machimbo ya dhahabu ya Nyarugusu, mkoani Geita
ambapo vijana wetu 15 waliofukiwa na kifusi kwenye machimbo
hayo waliokolewa. Ninawashukuru na kuwapongeza kwa ujasiri na uzalendo wa hali
ya juu waliofanikisha uokoaji huo. Yapo mambo mengi tunayoweza kujifunza kutokana
na ajali hiyo, na hususan
hatua za kuchukua kuzuia ajali kama hizo kujitokeza siku zijazo na jinsi ya
kufanya uokoaji pindi zikitokea. Natoa rai, kwa kila Taasisi inayohusika,
ifanyie kazi funzo ililolipata kwenye zoezi hili, ili kuepuka ajali za
migodini, na endapo zikitokea, kuwepo na utayari katika uokoaji.
Pongezi na teuzi mbalimbali
4.
Mheshimiwa
Spika,
kwenye Mkutano huu, Bunge lako Tukufu limepokea na kuwaapisha Wabunge wapya
wanne, ambao ni Mheshimiwa Abdallah Majura Bulembo (Mb), Mheshimiwa Anne
Killango Malecela (Mb), Mheshimiwa Juma Ali Juma (Mb) na Mheshimiwa Prof.
Palamagamba John Aidan Mwaluko Kabudi (Mb). Ninawapongeza sana Waheshimiwa
Wabunge wapya kwa heshima waliyoipata ya kujumuika nasi kwenye Bunge lako
Tukufu. Kama ilivyo ada, naamini wote tutatoa ushirikiano unaotarajiwa kwa
Waheshimiwa Wabunge wapya ili watekeleze majukumu yao kwa ufanisi na tija.
5.
Mheshimiwa
Spika, nitumie
fursa hii pia kumpongeza Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, kwa kuteuliwa na
Mheshimiwa Rais, kuwa Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania. Sina shaka Mheshimiwa Jaji Prof.
Juma ataendeleza uhusiano mzuri uliopo kati ya mhimili wa mahakama na mihimili
mingine ya dola, kama
alivyokuwa mtangulizi wake Mheshimiwa Jaji Mstaafu Mohammed Chande Othman. Serikali
inaahidi kumpa ushirikiano unaostahili ili aendeleze maboresho kwenye mhimili
huo yaliyoanzishwa na mtangulizi wake.
6.
Mheshimwa
Spika,
tarehe 2 Februari 2017, Mheshimiwa John Pombe Joseph Magufuli, Rais wa Jamhuri
ya Muungano wa Tanzania na Amiri Jeshi Mkuu, alimteua Jenerali Venance S.
Mabeyo kuwa Mkuu wa Majeshi ya Ulinzi Tanzania kuchukua nafasi iliyoachwa wazi
na Jenerali Davis Mwamunyange ambaye amestaafu. Nitumie fursa hii kumpongeza
Jenerali Mabeyo kwa uteuzi huo na kumshukuru Jenerali Mwamunyange kwa
kulitumikia Taifa kwa uzalendo na uadilifu mkubwa.
SHUGHULI
ZA BUNGE
7.
Mheshimiwa
Spika, tunapohitimisha
mkutano huu, tumeweza kukamilisha mjadala wa miswada miwili, kupokea Kauli za
Mawaziri mbili na taarifa 14 za Kamati
za Kudumu za Bunge. Itakumbukwa kuwa, awali
Serikali ilipanga kuwasilisha miswada
mitatu ikiwemo Muswada wa
Sheria ya Madaktari, Madaktari wa Meno, na Wataalamu wa Afya Shirikishi wa
Mwaka 2016 (the Medical, Dental and
Allied Health Professionals Bill, 2016),
lakini tukaomba kuuondoa ili tuendelee kujipanga vizuri zaidi. Hivyo, miswada iliyojadiliwa na kupitishwa na Bunge
lako tukufu kwenye mkutano huu ni ifuatayo:-
(i)
Muswada wa Sheria ya Huduma ya Msaada wa
Kisheria wa Mwaka 2016 (The Legal Aid
Bill, 2016) na
(ii)
Muswada wa Sheria ya Marekebisho ya Sheria
mbalimbali Na. 4 wa Mwaka 2016 [The
Written Laws (Miscellaneous Amendments) (Na.4) Bill, 2016].
8.
Mheshimiwa
Rais, Miswada
hii ni muhimu sana kwa ustawi wa nchi yetu, hivyo nawapongeza sana Waheshimiwa
Wabunge kwa michango yenu mizuri kwa maslahi ya
Taifa letu. Aidha, nitumie fursa hii kumpongeza Mwanasheria Mkuu wa Serikali na
watendaji wote kwa kazi nzuri ya maandalizi ya Miswada hiyo. Nawasihi
Waheshimiwa Mawaziri wanaohusika na Miswada iliyopitishwa, wasimamie utayarishaji
wa kanuni za sheria hizo zilizopitishwa pindi Mheshimwa Rais atakaporidhia, ili
utekelezaji uanze mara moja.
9.
Mheshimiwa
Spika, katika
Mkutano huu jumla ya maswali ya msingi, ya nyongeza na ya papo kwa papo yaliulizwa na Waheshimiwa Wabunge na
kujibiwa na Serikali.
10.
Mheshimiwa
Spika, Mkutano
huu pia ulipokea na kujadili taarifa mbalimbali
za Kamati za Kudumu za Bunge; na kutolewa kauli
mbili za Mawaziri kuhusu hali ya chakula nchini na deni la Taifa na hali ya
uchumi. Napenda kutumia fursa hii kuwapongeza Wenyeviti wa Kamati
za Kudumu za Bunge kwa kuwasilisha kwa umakini na umahiri mkubwa taarifa za kamati
zao pamoja na kuzihitimisha. Aidha, nawashukuru Waheshimiwa Wabunge kwa
michango, maoni na ushauri wao mzuri walioutoa wakati wa mijadala yote ya taarifa
hizo.
11.
Mheshimiwa
Spika, nitumie
fursa hii kukushukuru wewe binafsi Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Naibu Spika,
Wenyeviti wa Bunge, Waheshimiwa Mawaziri na Naibu Mawaziri, Waheshimiwa Wabunge
na Wataalam wetu kwa kufanikisha kazi zote zilizokuwa zimepangwa
kwenye mkutano huu tena kwa ufanisi mkubwa. Nawashukuru
na kuwapongeza sana! Nawapongeza pia na kuwashukuru Waheshimiwa Mawaziri na Naibu Mawaziri kwa
maelezo mazuri ya ufafanuzi waliyotoa katika kujibu baadhi za Kamati za Kudumu
za Bunge na zile zilizotolewa na Waheshimiwa Wabunge binafsi au kwa ujumla wao.
Napenda kuahidi kuwa Serikali itazingatia maoni na ushauri wa Waheshimiwa
Wabunge pamoja na mapendekezo mliyotoa kwenye kamati husika.
HOJA ZA KAMATI ZA KUDUMU ZA BUNGE
12.
Mheshimiwa Spika, naomba nami uniruhusu
nitumie fursa hii kutoa maelezo mafupi ya msisitizo kuhusu baadhi ya hoja
zilizojitokeza katika Mkutano huu wa Bunge.
Vita dhidi ya Dawa za Kulevya
13.
Mheshimiwa Spika, moja ya
eneo lililojadiliwa na kuibua hisia kali ni
kuhusu vita inayoendelea Nchini dhidi
ya dawa za kulevya. Watanzania wote ni mashahidi kwamba vijana wetu wengi
wameendelea kudhoofisha afya zao kutokana na matumizi ya dawa za kulevya. Dawa
za kulevya ni hatari sana kwa usalama na ustawi wa Taifa letu. Vita hii
inayopiganwa sasa dhidi uagizaji, uzalishaji, usambazaji na matumizi ya dawa za
kulevya ni kubwa. Sote tunapaswa kuunga mkono jitihada hizo.
14.
Mheshimiwa Spika, Kitaalamu, madhara ya
kiafya yanayosababishwa na matumizi ya dawa za kulevya ni mengi ikiwa ni pamoja
na kuathirika kwa mfumo wa fahamu kwa mtumiaji ikiwamo kuchanganyikiwa, kuwa na
ulevi usioponyeka kirahisi na kusababisha kifo kama mtumiaji atazidisha
matumizi ya dawa za kulevya. Madhara ya kiuchumi ni pamoja na gharama kubwa za
kuwatibu waathirika wa dawa za kulevya, gharama kubwa za uchunguzi wa kimaabara
kwenye Maabara ya Mkemia Mkuu wa Serikali na watumiaji wa dawa za kulevya
kushindwa kujisimamia na kuendesha maisha yao wao wenyewe.
Aidha, takwimu za jumla za Watanzania waliokamatwa na kufungwa gerezani
katika nchi mbalimbali kwa makosa ya kujihusisha na biashara ya madawa ya
kulevya ni kama ifuatavyo:-
·
Nchini China Watanzania
walio magerezani ni zaidi ya 200;
·
Nchini Brazil
Watanzania 12;
·
Nchini Iran Watanzania
63;
·
Nchini Ethiopia
Watanzania 7; na
·
Nchini Afrika Kusini
Watanzania 296.
Madawa ya kulevya hapa nchini, huingia zaidi kutumia njia za bandari bubu kupitia
Bahari ya Hindi na mipaka yetu kwa njia ya magari binafsi na mabasi kupitia
nchi za Kenya, Uganda na mpaka wa Tunduma.
15.
Mheshimiwa Spika, lengo la Serikali ni
kuwasaidia walioathirika na dawa za kulevya na kuwachukulia hatua kali wale
waliowaathiri kwa maana ya wauzaji na wasambazaji. Tunashukuru kwamba
Watanzania wengi na Waheshimiwa Wabunge pia mmetoa mchango mkubwa na ushauri wa
namna nzuri zaidi ya kupambana na janga hili. Dhamira ya Serikali ni kupambana
na janga hili kwa dhahiri na kwa dhati bila kumuonea mtu yeyote na kwa
kuzingatia misingi ya sheria na haki.
Utaratibu wa utoaji Mikopo ya Elimu ya Juu
16.
Mheshimiwa
Spika,
hoja nyingine iliyovuta hisia za Waheshimiwa Wabunge wengi ni kuhusu utaratibu
wa utoaji wa Mikopo ya Elimu ya Juu. Mheshimiwa
Spika, suala hili ni pana na linagusa familia nyingi za Watanzania, na
hususan walio maskini. Hivyo, Serikali imeunda Kamati ya Wataalam
ambao wanaupitia upya utaratibu wa sasa kwa lengo la kupendekeza vigezo muafaka
kwa kuzingatia changamoto zilizopo. Azma ya Serikali ni kuanza utekelezaji wa vigezo vilivyoboreshwa katika upangaji na
utoaji wa mikopo kuanzia mwaka wa masomo wa 2017/18.
Aidha, Serikali itaendelea kuimarisha urejeshwaji
mikopo hii kwa wakopaji ili kuongeza fedha
kwa ajili ya kugharamia wanufaika wapya wa mikopo ya elimu ya
juu ili kupunguza utegemezi kutoka katika bajeti ya Serikali.
Uhakiki wa Watumishi na madai ya Watumishi
17.
Mheshimiwa
Spika,
kulikuwa pia na hoja kuhusu uhakiki wa watumishi na madai ya watumishi.
Mheshimiwa Spika, napenda kulifahamisha Bunge lako Tukufu kwamba, zoezi la
uhakiki wa watumishi hewa limekamilika, kinachoendelea sasa ni uhakiki wa vyeti
vya kitaaluma. Kuhusu madeni, Mkaguzi wa Ndani wa Serikali amefanya uhakiki wa
madai mbalimbali ya watumishi wa umma ya hadi kufikia tarehe 30 Juni, 2016.
Katika mwaka wa fedha 2016/17,
Serikali imeanza kulipa madeni hayo ambapo hadi sasa Serikali imelipa shilingi bilioni
42.35 kwa
watumishi wasiokuwa walimu. Aidha, kwa
upande wa walimu, Serikali imelipa jumla ya shilingi
bilioni 23.458 kwa walimu 63,955 kwa kipindi cha mwaka
2015/16 na mwaka 2016/17. Serikali itaendelea kulipa
madeni yote ya waumishi wa umma yaliyohakikiwa.
18.
Mheshimiwa
Spika,
hoja nyingine muhimu iliyojadiliwa sana na
Waheshimiwa Wabunge ni kuhusu utawala bora hususan mipaka ya kimadaraka kati ya
mihimili mikuu ya nchi yaani Serikali, Bunge na Mahakama. Mheshimiwa Spika, dhana ya mgawanyo wa madaraka baina ya mihimili
ya dola imewekwa wazi kwa mujibu wa Ibara
ya 4(1) ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.
Utekelezaji wa
majukumu ya mihimili hiyo unategemea sana viongozi na watendaji wake
kuheshimiana, kuvumiliana na kufanya kazi zao kwa mujibu wa Sheria, Kanuni na
Taratibu zilizowekwa. Shabaha kuu ni kuwaletea wananchi maendeleo hivyo tuepuke
misuguano isiyo na tija ambayo inatuondoa katika lengo la kufanya shughuli za maendeleo.
SEKTA YA AFYA
Hali ya Upatikanaji wa
Dawa Nchini
19.
Mheshimiwa
Spika,
hali ya upatikanaji wa dawa nchini inaendelea kuimarika kufuatia kutolewa kwa
wakati fedha kwa ajili ya ununuzi wa dawa. Mathalan, kiasi cha shilingi bilioni 91 kimeshatolewa, kati ya
shilingi bilioni 251 zilizotengwa, sawa
na wastani wa shilingi bilioni 20 kila mwezi. Haya ni mafanikio makubwa na ni
dhamira njema ya Serikali katika kuboresha upatikanaji wa dawa na vifaa tiba
nchini. Mafanikio haya ni tofauti na miaka ya nyuma ambako
tulipeleka chini ya shilingi bilioni 10.
Ununuzi
wa Dawa kutoka wa Wazalishaji
20.
Mheshimiwa
Spika,
kama ambavyo tumekuwa tukieleza kuhusu dhamira ya Serikali ya kununua madawa na
vifaa tiba moja kwa moja kutoka kwa wazalishaji badala ya mawakala. Napenda
kuliarifu Bunge lako tukufu
kwamba, utaratibu huo umeanza na tayari Serikali imekamilisha taratibu za
kimkataba na wazalishaji watano (5) wakubwa wa ndani kwa ajili ya kununua
baadhi ya dawa kutoka ndani ya nchi, wakati mikataba mingine 76 ya wazalishaji
wa nje iko katika hatua za mwisho. Matarajio yetu ni kwamba, utekelezaji wa mikataba
ya nje utaanza katika mwaka wa fedha 2017/18.
21.
Mheshimiwa
Spika, dhamira
ya Serikali ya kusambaza dawa kwa wakati kwenye Halmashauri zetu haitafanikiwa
endapo Halmashauri zitachelewa kuwasilisha maoteo ya dawa, vifaa tiba na
vitendanishi. Hivyo, Halmashauri zote nchini, zinaagizwa kufanya maoteo na
kuyawasilisha Bohari Kuu ya Dawa kabla au ifikapo tarehe 05 Machi 2017. Aidha,
naomba kutoa rai yangu kwa Waheshimiwa Wabunge,
kupata wasaa wa kufuatilia mchanganuo wa usambazaji dawa katika Halmashauri
zenu ambao hutolewa na Mheshimiwa Waziri wa Afya, Maendeleo ya Jamii, Jinsia,
Wazee na Watoto. Jitihada za usambazaji dawa pia zinafanywa na Maduka
ya Dawa yanayoendelea kujengwa sehemu mbalimbali nchini. Shabaha
yetu ni kwamba, ifikapo mwezi Juni, 2017
usambazaji wa dawa muhimu nchini kote uwe umefikia asilimia
85.
Bima ya Afya kwa wote
22.
Mheshimiwa Spika, Serikali inaendelea na maboresho kwenye Mfuko wa
Afya ya Jamii (CHF), ambayo yatamwezesha mwanachama kupata huduma kutoka ngazi
ya Zahanati hadi ngazi ya Hospitali ya Rufaa ya Mkoa. Katika maboresho hayo,
Mfuko wa Taifa wa Bima ya Afya (NHIF) utabaki na jukumu la kununua huduma (Purchaser)
wakati Halmashauri zitakuwa na jukumu la kutoa huduma (Provider) tofauti
na ilivyo sasa. Kwa kuanzia, Mpango huu utatekelezwa katika Halmashauri 50
katika Mikoa ya Ruvuma, Kagera, Mwanza, Mara, Singida, Tabora na Pwani ambapo
Mpango huu utazinduliwa rasmi mwishoni mwa mwezi Februari, mwaka 2017.
23.
Mheshimiwa
Spika, kwa
kuzingatia mwelekeo huo wa Serikali, ni vema sasa Waheshimiwa Wabunge kupitia
Halmashauri zetu mkaanza kuwaandaa wananchi kupokea mpango
huu wa bima ya afya kwa kila mwananchi. Aidha, anzeni kutafakari namna bora
zaidi ya kutekeleza mpango huo katika muktadha na mazingira ya nchi yetu.
Uhaba wa Watumishi
Katika Sekta ya Afya
24.
Mheshimiwa
Spika, kuna kilio kikubwa
cha uhaba wa watumishi kwenye sekta ya afya. Jambo hili tunalifahamu na kwa
hakika linatugusa sote.
Kama ambavyo tumeanza kwa kutangaza ajira 4,348 za
walimu wa masomo ya sayansi pia tutaajiri Watumishi wa kada ya
afya na kada zingine.
SEKTA
YA ELIMU
Uandikishaji wa
wanafunzi kwa mwaka 2017
25.
Mheshimiwa
Spika,
huu ni mwanzo wa mwaka 2017, tunayo matarajio ya
uandikishaji wa wanafunzi wa awali, Msingi na pia kwa Sekondari, Kidato cha
Kwanza. Zoezi
la uandikishaji katika Kidato cha Kwanza linaendelea na linatarajiwa kufungwa
tarehe 28 Februari, 2017.
Naomba nitumie fursa hii, kuziagiza Halmashauri zote nchini, kuongeza kasi ya uandikishaji kwa shule za sekondari, usajili wa darasa la kwanza na pia ujenzi wa vyumba vya madarasa ili wanafunzi
wote wanaostahili kuandikishwa au kuendelea na ngazi inayofuata katika shule
wasipoteze fursa hiyo kutokana na ukosefu wa vyumba vya madarasa.
Elimu
kwa Wanafunzi wenye Mahitaji Maalum
26.
Mheshimiwa Spika, Serikali inatambua
umuhimu wa kutoa elimu bora kwa watoto wote wenye umri wa kwenda shule. Kutokuwepo
kwa vifaa vya kufundishia na kujifunzia kwa wanafunzi wenye mahitaji maalumu
imekuwa ni changamoto kwao katika kujifunza kwa ufanisi. Ili kuboresha
upatikanaji, ushiriki na usawa katika elimu kwa wanafunzi wenye mahitaji
maalum, Serikali imenunua vifaa vya kielimu na visaidizi kwa ajili ya wanafunzi
wenye ulemavu wa kusikia, kuona na wenye ulemavu wa akili. Vifaa hivyo vinajumuisha mashine 932 za
maandishi ya nukta nundu, rimu za karatasi za breli zipatazo 2,548 na shime sikio (hearing aids) 1,150. Aidha, katika kuhakikisha kwamba tunatekeleza dhana ya elimu jumuishi, Serikali
imenunua pia vifaa kwa ajili ya upimaji ili kubaini mahitaji mbalimbali ya
ujifunzaji kabla na baada ya usajili wa watoto katika shule za msingi. Vifaa
hivyo vinajumuisha pia vifaa vya upimaji kwa ajili ya masikio; vifaa vya
upimaji wa macho; na vifaa vya upimaji wa mtindio wa ubongo.
27.
Mheshimiwa Spika, napenda kulifahamisha
Bunge lako Tukufu kuwa vifaa vya watoto wenye mahitaji maalum ambavyo
vimegharimu kiasi cha Shilingi bilioni
3.6 vimekwishapokelewa na vitasambazwa katika shule zenye wanafunzi
wenye mahitaji hayo kuanzia tarehe 1 Machi, 2017.
Natoa wito kwa Maafisa Elimu na walimu wote
wanaofundisha wanafunzi wetu wenye mahitaji maalum kutumia ipasavyo vifaa
hivyo. Aidha, wazazi wa watoto wenye mahitaji maalum wawapeleke watoto wao
shule, badala ya kuwaficha majumbani.
Upatikanaji wa Vitabu vya Elimu ya Msingi na Sekondari
28.
Mheshimiwa Spika, Serikali inaendelea na
jitihada zake za kuhakikisha upatikanaji wa vifaa vya kufundishia na kujifunzia
na hadi sasa Serikali imefanikiwa kusambaza Nakala 6,862,800 kwa vitabu vya kiada kwa Darasa la kwanza vya Mtaala ulioboreshwa kwa shule zote za msingi
Tanzania Bara. Aidha, uchapaji wa vitabu vya Darasa la pili Nakala 6,862,800
unaendelea na uchapishaji wa Nakala 6,818,181
za Darasa la Tatu umekamilika.
Nakala hizo za Darasa la Tatu zitasambazwa sambamba na Vifaa vya Darasa la
Pili.
Kwa upande wa shule za Sekondari, Nakala 2,109,683 zimechapishwa na usambazaji umeanza tarehe 07 Februari,
2017. Natoa wito kwa Walimu wote Nchini na Wanafunzi kutunza vizuri vitabu
hivyo ili vitumike kwa muda mrefu.
Usambazaji
wa vifaa vya maabara
29.
Mheshimiwa
Spika, Serikali
inatekeleza Mpango Maalum wa kukuza na kuimarisha ufundishaji
wa
masomo ya sayansi nchini. Ili kutekeleza azma hiyo, Serikali ilihamasisha
ujenzi wa maabara kwa ajili ya masomo ya sayansi. Napenda kuliarifu Bunge lako
Tukufu kwamba, Serikali imeagiza vifaa vya Maabara kwa ajili ya Shule 1,625 za Sekondari nchini. Hadi
sasa Asilimia 70 ya vifaa hivyo
imekwishawasili nchini na usambazaji wake umeanza hivi
karibuni katika Kanda ya Dar es Salaam. Natoa wito kwa Wakuu wa Shule kuweka utaratibu mzuri
wa kutunza vifaa hivyo ili viweze kudumu. Aidha, ni matumaini
yangu kwamba vifaa hivyo vitakuwa ni chachu ya wanafunzi
kuchangamkia masomo ya sayansi na hivyo kulifanya Taifa letu kutengeneza
wanasayansi wengi zaidi.
ELIMU
YA JUU
Ubora
wa Elimu ya Juu
30.
Mheshimiwa
Spika,
mwishoni mwa mwaka 2016, Serikali, kupitia Tume ya Vyuo Vikuu,
ilifanya uhakiki wa ubora wa elimu kwa Vyuo Vikuu vyote nchini. Matokeo ya
uhakiki huo yatatumika katika kuchukua hatua mbalimbali za kuboresha elimu ya
juu ili kupandisha viwango vya taaluma ya wahitimu. Uhakiki huo utakuwa
unafanyika kila baada ya miaka mitatu ili kuhakikisha ubora wa elimu
inayotolewa unalingana kote nchini.
31.
Mheshimiwa
Spika, sanjari
na jitihada hizo, kuanzia mwaka wa fedha 2017/18, Serikali itaweka Viwango vya Ulingalifu
(Benchmark Standards) vya kuainisha kozi zinazotakiwa kusomwa katika nyanja za
ualimu, udaktari wa binadamu, sheria na biashara. Matarajio yetu ni kwamba
jitihada hizi na nyingine zitakazokuwa zinaendelea
kufanyika zitasaidia kuboresha elimu ya juu kwa kiasi kikubwa.
SEKTA YA KILIMO
Hali ya Upatikanaji wa chakula nchini
32.
Mheshimiwa
Spika,
kama ilivyoelezwa katika Kauli ya Serikali kuhusu hali ya chakula na lishe hapa
nchini kwa mwaka 2016/2017, baadhi ya maeneo katika Halmashauri 55 yana
upungufu wa chakula na bei za vyakula hasa nafaka kwenye masoko katika
Halmashauri hizo imeendelea kupanda. Mheshimiwa
Spika, leo sikusudii kurudia maelezo yaliyotolewa na Mheshimiwa Waziri mwenye dhamana na sekta ya
kilimo bali kuwaagiza Wakuu wa Mikoa na Wilaya kuwahamasisha wananchi kulima
mazao yanayokomaa mapema kwa kutumia mvua zinazoendelea kunyesha katika maeneo
mengi hapa nchini. Pili, kuwashauri wananchi kutumia vizuri chakula walicho
nacho na kuwasihi wafanyabishara wasifiche chakula bali wasaidie kuchukua
chakula kutoka kwenye maeneo yenye chakula cha ziada na kukisafirisha kwenda
kuuza kwenye maeneo yenye upungufu.
SEKTA
YA MIFUGO
Upatikanaji
na Usambazaji wa Mbegu Bora za Mifugo
33.
Mheshimiwa
Spika, ili
kukabiliana na changamoto ya migogoro baina ya wafugaji na watumiaji wengine wa
ardhi, Serikali inahimiza wananchi kuondokana na mazoea ya uchungaji na
kujikita zaidi katika ufugaji wa kisasa ambao utawawezesha
kuwa na mifugo michache yenye ubora ambayo itawaongezea tija katika uzalishaji
wa nyama na maziwa mengi zaidi kwa ng’ombe mmoja. Hivyo, Serikali kupitia mashamba
ya mifugo na vituo vya taasisi za Serikali vilivyoko katika maeneo mbalimbali
ya nchi yetu itaendelea kuhakikisha kuwa mbegu bora za mifugo zinazalishwa kwa
ajili ya uhamilishaji, na mitamba na madume bora yanazalishwa
kwa wingi na kusambazwa ili kukidhi mahitaji ya wafugaji wetu.
34.
Mheshimiwa
Spika,
Serikali itaendelea kuimarisha Taasisi zinazoagiza mbegu za mifugo kutoka nje
ya nchi kama vile Heifer Project
International (HPI) na SAGCOT - Catalytic Trust Fund (CTF)
na kwa kushirikiana na mashamba makubwa ya kisasa
ya sekta binafsi ili wafugaji wawe na wigo mpana
wa kuchagua aina bora zaidi za mifugo. Hivyo, natoa rai kwa wananchi
kuchangamkia fursa hiyo kwa kushiriki katika ufugaji wa kisasa.
Upatikanaji
na Usambazaji wa Mbegu Bora za Malisho
35.
Mheshimiwa
Spika,
kuna uhusiano mkubwa kati ya ufugaji bora na upatikanaji wa malisho bora.
Hivyo, Serikali itaendelea kuboresha na kuendeleza mashamba ya mbegu za malisho
ya mifugo yaliyo chini ya Serikali katika maeneo mbalimbali nchini. Mheshimiwa Spika, naomba kutumia fursa
hii kuwaagiza Maafisa Ugani wa mifugo katika Halmashauri zote nchini, kufungua
mashamba darasa ya kuzalisha mbegu hizo na kuhamasisha wafugaji kupanda malisho
katika maeneo yao na kutoa stadi za ufugaji bora na wa kisasa. Baada ya miaka
mitatu Wizara husika ifanye tathmini ya utekelezaji wa agizo hili na
kuwasilisha taarifa kwenye Ofisi ya Waziri Mkuu.
SEKTA YA ARDHI
Mpango wa Matumizi
Bora ya Ardhi
36.
Mheshimiwa
Spika,
katika kuongeza juhudi za kudhibiti migogoro ya matumizi ya ardhi inayojitokeza
katika maeneo mbalimbali nchini, katika Mwaka Fedha 2016/17, Serikali kupitia
Tume ya Taifa ya Matumizi ya Ardhi imeandaa mipango ya matumizi bora ya ardhi ya vijiji 50 katika Wilaya 19 na
kuandaa Hatimiliki za Kimila 1,361
katika Wilaya ya Mvomero; hatimiliki 2,943
katika wilaya za Mkuranga (297); Ikungi (957);
Karagwe (1,099) na Nachingwea (590). Aidha, Serikali imeandaa
hatimiliki za kimila 44 za nyanda za malisho za wilaya za Monduli, Ngorongoro,
Hanang, Simanjiro na Karatu. Hadi sasa jumla ya vijiji 1,690 vimeandaliwa mipango ya matumizi ya ardhi ambayo imeainisha
pia matumizi ya kilimo na ufugaji ikilinganishwa na vijiji 12,545 vilivyopo nchini. Vilevile, upimaji wa mipaka ya vijiji 53
umefanyika katika Wilaya ya Kilombero (Vijiji 7) na Ulanga (Vijiji 5).
Upimaji
na Utoaji wa Hati katika Maeneo yote ya Umma
37.
Mheshimiwa
Spika,
ili kulinda maeneo ya umma, ikiwemo sehemu za huduma kama vile Shule, Zahanati,
Vituo vya Afya, Hospitali, Vyuo, Ofisi, Vituo vya Polisi, Mahakama, Maeneo ya
Majeshi, Mashamba ya serikali, Hifadhi za Misitu na Wanyama Pori, Maeneo ya
Makumbusho na kadhalika dhidi ya uvamizi, Serikali inaendelea na upimaji wa
maeneo hayo na kuyapatia hati miliki. Aidha, Wizara zote Tanzania bara
zinaagizwa kuhakikisha kuwa maeneo wanayoyamiliki na yale yaliyoko chini ya
taasisi zao yanapimwa na kuandaliwa hatimiliki.
38.
Mheshimiwa
Spika,
ili kuharakisha zoezi la upimaji, upangaji na
utoaji wa Hatimilki za maeneo ya umma, Serikali imeelekeza Wizara/taasisi za
umma kutumia wapima wa Serikali au wapima binafsi waliosajiliwa na Bodi ya
Wapima Ardhi nchini, yaani National
Council of Professional Surveyors (NCPS) kupima maeneo yao kwa kugharimia
upimaji wa maeneo hayo. Nitumie fursa hii kuzipongeza baadhi ya taasisi ambazo
zimeanza kutekeleza maelekezo hayo, ambazo ni Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA),
Mahakama Kuu ya Tanzania na baadhi ya sekretarieti za mikoa.
Mpango
wa Uwekaji Mawe/Alama za Mipaka Kwenye Hifadhi na Mapori ya Akiba
39.
Mheshimiwa
Spika,
Serikali inatekeleza mpango wa kulinda usalama wa maeneo ya hifadhi na mapori
ya akiba kwa kuweka mawe ya mipaka yanayoonekana, yaani Pillars, ili kuzuia uvamizi na uharibifu wa maeneo hayo kwa
kushirikisha wadau wa mipaka hiyo. Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya
Makazi inashirikiana na Wizara ya Maliasili na Utalii kuhakiki mipaka ya maeneo
ya hifadhi na kuweka alama za mipaka.
40.
Mheshimiwa
Spika,
aidha Serikali imeendelea kushughulikia migogoro ya mipaka ya vijiji, wakulima
na wafugaji, wanavijiji na hifadhi na mapori ya akiba inayoibuka hapa nchini.
Ili kukabiliana na changamoto hii, Serikali iliunda Kamati Maalum ya kisekta ya
kushughulikia migogoro ikijumuisha watendaji wa sekta mbalimbali zinazohusika
kwa njia moja au nyingine kwenye masuala ya migogoro ya ardhi. Kamati hiyo tayari
imepokea na kuchambua migogoro yote iliyowasilishwa kutoka Halmashauri
mbalimbali nchini; na kutembelea wilaya zenye viashiria vya migogoro. Baada ya
zoezi hilo kukamilika, Serikali itawasilisha taarifa ya hali ya migogoro na
hatua iliyofikiwa ya utatuzi wa migogoro hiyo nchini.
41.
Mheshimiwa
Spika, nimekwishatoa
maelekezo mahsusi kwa Halmashauri mbalimbali na ninaomba kutumia Bunge lako
Tukufu kurejea maelekezo yangu kuhusu migogoro ya mipaka kati ya Kijiji na
Kijiji, Vijiji na Hifadhi, au Wilaya na Wilaya. Kwa migogoro ya mpaka kati ya
Kijiji na Kijiji, maelekezo ya Serikali ni kwamba, migogoro hiyo imalizwe
kupitia vikao vya vijiji husika na wataalamu wa Halmashauri wasaidie katika
kumaliza migogoro hiyo. Migogoro kati ya vijiji na Hifadhi, au Wilaya na
Wilaya, migogoro hiyo itatuliwe kwa kuangalia Mipaka halali inayotambuliwa na Government Notice (GN) na Wataalamu wa
Upimaji na Ramani wa Halmashauri au wale wa Wizara ya Ardhi wasaidie kubainisha
mipaka hiyo iliyowekwa na Serikali miaka iliyopita na kusuluhisha pande
zote mbili. Nazisihi Halmashauri zote nchini zizingatie mwongozo huo ili kuepuka
migogoro isiyo ya lazima.
KUSHUGHULIKIA
MALALAMIKO YA WANANCHI
42.
Mheshimiwa Spika, katika ziara mbalimbali ninazofanya Mikoani, nimebaini uwepo wa
malalamiko mengi ya wananchi ambayo hayashughulikiwi kwa wakati katika ngazi za
Vijiji, Mitaa na Kata. Aidha, nimebaini kuwa mikutano ya Vijiji, Kata na Mitaa
imekuwa haifanyiki kama inavyotakiwa kisheria na hivyo kufanya kero nyingi
kutopatiwa ufumbuzi.
43.
Mheshimiwa Spika, suala la kutotatua kero za wananchi katika ngazi ya Serikali za Mitaa ni
kinyume na dhamira ya Serikali ya kuwatumikia wananchi wote bila ubaguzi.
Aidha, ni kinyume na msimamo wa Ibara ya 146 (1) ya Katiba ya Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania inayotamka kama ifuatavyo,
naomba kunukuu;
“Madhumuni
ya kuwapo Serikali za Mitaa ni kupeleka madaraka kwa wananchi. Na vyombo vya
Serikali za Mitaa vitakuwa na haki na mamlaka ya kushiriki na kuwashirikisha
wananchi katika mpango wa shughuli za utekelezaji wa maendeleo katika Serikali
zao na nchi kwa ujumla”. Mwisho
wa kunukuu.
44.
Mheshimiwa Spika, Sheria ya Serikali
za Mitaa inaelekeza kuitishwa kwa Mikutano Mikuu ya Vijiji kila baada ya miezi
mitatu. Sheria pia inatoa fursa ya kuitishwa kwa mikutano ya dharura, endapo
ipo haja ya kufanya hivyo.
45.
Mheshimiwa Spika, kutokana na msimamo huo wa kisheria na kutokana na dhamira ya Serikali ya
Awamu ya Tano katika kutatua kero za wananchi, suala la utatuzi wa kero za
wananchi halitakiwi kuendelea kusubiri ziara za viongozi, badala yake, kero
hizo zitatuliwe kwenye ngazi zinazohusika na zitatuliwe kwa wakati. Kwa
muktadha huo, naomba kutumia Bunge lako Tukufu kusisitiza mambo yafuatayo:-
Mosi: Watendaji wa Kata, Vijiji na
Mitaa wanakumbushwa kuitisha Mikutano ya kisheria ya Viijiji na Kata na Mitaa
na kusoma taarifa za mapato na matumizi ya miradi ya maendeleo katika maeneo yao.
Wakurugenzi wa Halmashauri nao wanaagizwa kusimamia kikamilifu uitishaji wa
Mikutano Mikuu ya Vijiji na Mitaa kwa mujibu wa Sheria na kuchukua hatua dhidi
ya Viongozi wote watakaoshindwa kutekeleza sharti hilo la kisheria. Tembeleeni
vijiji kusikiliza kero za wananchi.
Pili: Viongozi
na Watendaji katika ngazi ya Mkoa, Wilaya na Halmashauri wajenge utamaduni wa
kuwatembelea Wananchi Vijijini kusikiliza kero na changamoto zinazowakabili na
kuzitafutia ufumbuzi wa papo kwa papo.
HALI YA ULINZI
NA USALAMA
46.
Mheshimiwa Spika, hali ya ulinzi na
usalama nchini ni ya kuridhisha. Vyombo vya ulinzi na usalama viko imara na
katika hali ya utayari katika kulinda amani na utulivu. Operesheni za kupambana na uhalifu kama vile unyang’anyi wa kutumia
silaha/nguvu, kuteka magari na matishio mengine ya kiusalama vimefanyika katika
jitihada za kupambana na uhalifu nchini. Mathalan, katika kipindi cha Julai,
2016 hadi Desemba, 2016, Operesheni
Kamata Magendo ilifanyika katika mikoa mbalimbali na kufanikiwa kukamata
watuhumiwa 109 na mali zenye thamani ya Shilingi 388,271,000.
Usalama wa Barabarani
47.
Mheshimiwa Spika, Kikosi cha Usalama Barabarani kinaendelea na kusimamia usalama barabarani. Pamoja
na operesheni hizo, bado kuna ripoti za vifo vinavyotokana na ajali. Licha ya
takwimu kuonesha vifo vinavyotokana na ajali kupungua, bado jitihada za
makusudi pamoja na umakini katika matumizi ya vyombo vya moto inabidi
viongezeke.
Kila mtumia chombo cha moto,
aendeshe kwa uangalifu, na Askari wa Usalama Barabarani waendelee kuchukua
hatua stahiki kwa wanaovunja sheria za Usalama barabarani ili kuokoa maisha
yetu na ya watumiaji wengine wa barabara.
48.
Mheshimiwa
Spika, misako
na doria zilizofanyika kati ya Julai, 2016 na Desemba 2016 ziliwezesha
kukamatwa kwa Watanzania na wageni 6,916
kwa makosa mbalimbali ya kiuhamiaji ikilinganishwa na Watanzania na
wageni 3,119 waliokamatwa katika
kipindi kama hiki mwaka 2015. Hili ni ongezeko la asilimia 55. Takwimu hizi
zinaonesha ama kuongezeka kwa jitihada za kuwasaka wahamiaji haramu na kuwachukulia
hatua za kisheria au changamoto hii imeongezeka duniani. Hata hivyo, lazima Idara iendelee
kujizatiti. Haiingii akilini kundi la wahamiaji linapita kwenye mikoa zaidi ya
mitatu bila kukamatwa!. Ni lazima Idara ya Uhamiaji iendelee kujitathmini na
kujipanga vizuri zaidi.
Udhibiti wa Silaha
49.
Mheshimiwa Spika, Serikali imeendelea
kuwakamata wahalifu wanaojihusisha na uhalifu wa kutumia silaha haramu. Aidha,
imeweka utaratibu wa kuteketeza silaha zote zinazokamatwa ili zisiweze kurudi
tena kutumika katika uhalifu. Hivi karibuni jumla ya silaha 5,608 ziliharibiwa
huko mkoani Kigoma. Kwa
upande mwingine, katika juhudi za kudhibiti uzagaaji holela wa silaha haramu, Serikali inaendelea kufuatilia mpaka ya Kigoma na
Kagera ili kudhibiti silaha na uhamiaji haramu. Serikali
ilifanya zoezi la kuhakiki silaha zote zinazomilikiwa kihalali, ambapo asilimia
65 ya wamiliki wa silaha walihakikiwa. Natoa rai kwa wamiliki wote wa silaha
nchini, ambao bado hawajahakiki silaha zao, wafanye hivyo kabla au ifikapo
tarehe 30/06/2017 vinginevyo watapoteza leseni ya umiliki kwa kukiuka Sheria.
50.
Mheshimiwa
Spika,
kwa mujibu wa Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, jukumu la ulinzi na
usalama wa nchi yetu, ni la kila mwananchi. Hivyo, natoa wito kwa wananchi wote
kuendelea kutekeleza jukumu hili kwa kuepuka kushiriki hujuma dhidi ya nchi yetu
na kwa kutoa taarifa za watu wenye nia mbaya ya kuhatarisha amani na usalama wa
nchi yetu.
51.
Mheshimiwa
Spika,
kabla ya kuhitimisha hotuba
yangu, niruhusu nibainishe masuala matano ya msisitizo, ambayo ninawaomba
Waheshimiwa Wabunge na wananchi kwa jumla wayazingatie na wahamasishane katika
kuyatekeleza. Masuala hayo ni haya yafuatayo:-
Mosi: Usalama
wa chakula unaanzia katika ngazi ya kaya, kila kaya inatakiwa iwe na utaratibu
wa kuwa na chakula cha akiba. Wakati Serikali inaendelea na wajibu wake wa kuwa
na hifadhi ya chakula, na kuweka utaratibu wa kutoa chakula penye upungufu, kila
mwananchi anao wajibu wa kujiwekea akiba ya chakula cha kaya yake.
Pili: Dhamira ya kuwa na Bajeti ya kujitegemea kwa asilimia
100 inategemea jitihada zetu za makusanyo ya kodi. Hivyo, kila mwananchi ana
wajibu wa kulipa kodi stahiki bila kushurutishwa, na kila mnunuzi anao wajibu
wa kudai stakabadhi kwa kila bidhaa anayonunua. Aidha, kila mwananchi anao wajibu wa kufichua
vitendo vya ukwepaji kodi pale anapo pata fununu za vitendo hivyo. Tulipe kodi
kwa maendeleo ya nchi yetu.
Tatu: Tunapoendelea
kuhamasisha ujenzi wa viwanda na kuvutia mitaji kwa ajili ya biashara
mbalimbali hapa nchini, atakayefanya viwanda na biashara hizi ziwe endelevu ni
sisi Watanzania. Hivyo, pamoja na kusisitiza uzalishaji bora, tunalo jukumu la
kulinda viwanda na biashara za Tanzania kwa kununua bidhaa zinazozalishwa hapa
nchini. Unaponunua bidhaa zilizozalishwa hapa nchini, sio tu unasaidia viwanda
hivyo viendelee kuongeza ubora wa bidhaa zao, bali pia unavifanya vizidi
kuimarika na kutoa ajira nyingi kwa vijana wa Kitanzania.
Nne: Azma ya Serikali ya Awamu ya Tano ni kumtumikia kila Mtanzania
popote pale alipo. Kama nilivyoeleza awali, nimebaini baadhi ya kero za
wananchi ambazo zingeweza kutatuliwa katika ngazi za Wilaya, zinaletwa kwenye
Ofisi za Viongozi wa Kitaifa, au zinasubiri ziara za viongozi hao.
Nawasihi Viongozi wa Mikoa na Halmashauri, tena tembeleeni
vijijini na mtatue kero za wananchi huko vijijini, aidha, hakikisheni Mikutano
ya Vijiji iliyowekwa kwa mujibu wa Sheria inasimamiwa utendaji wake na maazimio
yake yanafika kwenye vikao halali vya Maamuzi. Waheshimiwa Wabunge, ninyi ni
sehemu ya Halmashauri zenu, nawasihi toeni msukumo unaostahili kwa suala hili.
Mwisho:
Mipango
ya maendeleo nchini na jitihada za wananchi kujikwamua na umaskini, vitafanikiwa
endapo tutaendelea kuwa na umoja na kudumisha amani na utulivu. Hivyo, kila
mmoja wetu aendelee kuwa mlinzi wa amani na kuhamasisha ufanyaji kazi kwa bidii
na maarifa;
HITIMISHO:
52.
Mheshimiwa
Spika,
tunaahirisha Bunge lako Tukufu tukiwa na habari njema kwenye tasnia ya michezo
ambazo zinatupa nguvu na hamasa ya kuendelea kufuatilia na kuhamasisha
uwekezaji kwenye shughuli za michezo na burudani kama moja ya maeneo ya
kutengeneza ajira kwa vijana wetu. Kwanza, mwezi Januari, 2017 Mtanzania mwenzetu Alphonce
Felix Simbu, aliibuka mshindi kwa kunyakua medali ya dhahabu kwenye
mashindano ya riadha ya Dunia ya Mumbai Marathon. Pili, Mtanzania Nasib Abdul,
maarufu kama Diamond Platnumz,
alipata heshima ya kutumbuiza kwenye ufunguzi wa Fainali za Kombe la Afrika
lililomalizika hivi karibuni nchini Gabon, na mwisho, lakini sio mwisho kwa umuhimu, Timu ya Taifa ya Vijana walio chini ya umri wa miaka 17 (Serengeti
Boys) imefuzu kwenye Fainali za Kombe la Afrika kwa
vijana walio chini ya Umri wa Miaka 17 zitakazofanyika nchini Gabon tarehe 2 –
16 April, 2017. Nitambue juhudi za Bunge Sports
Club kuwa ni miongoni mwa timu zilizoshiriki mashindano nchini Kenya.
Tuwapongeze waheshimiwa wabunge kwa ushiriki na ushindi wenu na makombe
mliyoyaleta. Ikumbukwe kuwa mwaka huu
2017, Tanzania tutakuwa wenyeji wa mashindani ya mabunge ya Afrika Mashariki.
Tupate nafasi ya kujiandaa vizuri na niwaombe wabunge wote tushiriki na
hatimaye tuunde timu imara ya Bunge letu. Nitumie Bunge lako
Tukufu kuwapongeza wachezaji, Benchi la Ufundi la Bunge Sports Club na
Serengeti, TFF na wengine wote waliofanikisha timu zote hiyo kufikia hatua hiyo.
53.
Mheshimiwa
Spika
vijana wa Serengeti Boys wametimiza wajibu wao na kwa hakika wametutoa
kimasomaso kwa kufikia hatua hiyo. Natoa rai kwa Watanzania wote kote
ulimwenguni kuiunga mkono timu yetu ili iweze kushindana kikamilifu. Nalishauri
Shirikisho la Mpira wa Miguu Tanzania
(TFF) liwe na maandalizi mazuri na ya mapema, ili Serengeti Boys isiwe mshiriki
tu, bali itoe ushindani na kuchukua kombe hilo. Aidha, TFF itumie mashindano
hayo kama chachu ya kuongeza msukumo katika soka nchini. Binafsi sifurahishwi sana kuona Taifa letu lenye vipaji lukuki vya
michezo ikiwemo soka na riadha ikiwa nyuma Afrika Mashariki.
54.
Mheshimiwa
Spika,
nihitimishe hotuba yangu, kwa kuwaombea Waheshimiwa
Wabunge muwe na safari njema mnaporejea majimboni kwenu. Mwenyezi Mungu
awajaalie na siha njema katika kipindi chote
mtakachokuwa majimboni ili muweze kuchukua maoni ya wananchi mnaowawakilisha
kwa lengo la kufikisha maoni yao kwenye Mkutano ujao, ambao utakuwa ni mahsusi
kwa ajili ya Bajeti.
55.
Mheshimiwa
Spika,
baada ya maelezo hayo, napenda kutoa hoja kuwa Bunge lako Tukufu sasa liahirishwe
hadi tarehe 4 Aprili, 2017, siku ya Jumanne, Saa 3:00 asubuhi
litakapokutana katika ukumbi huu hapa Dodoma.
56.
Mheshimiwa
Spika, naomba
kutoa hoja.
No comments:
Post a Comment