UTANGULIZI
1.
Mheshimiwa
Spika, kufuatia taarifa iliyowasilishwa na
Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Huduma na Maendeleo ya Jamii ndani
ya Bunge lako Tukufu, ambayo imechambua Bajeti ya Wizara ya Afya,Maendeleo ya
Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto, naomba sasa kutoa hoja kwamba Bunge lako
likubali kupokea na kujadili Taarifa ya Utekelezaji wa Kazi za Wizara ya
Afya,Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto kwa mwaka 2016/17 na
Vipaumbele vya Wizara kwa mwaka 2017/18. Aidha, naliomba Bunge lako Tukufu
likubali kupitisha Makadirio ya mapato na Matumizi ya Kawaida na Mpango wa Maendeleo
wa Wizara kwa mwaka 2017/18.
2.
Mheshimiwa Spika, baada ya kumshukuru
Mwenyezi Mungu kwa kuniwezesha kusimama hapa, napenda kuchukua fursa hii
kwa heshima na unyenyekevu mkubwa kumshukuru kwa dhati Mheshimiwa Dkt. John
Pombe Magufuli, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa uongozi wake
imara kwa nchi yetu na maelekezo yake ambayo yamekuwa dira sahihi katika
utendaji wangu na katika kuimarisha huduma za Afya na ustawi wa jamii nchini.
Aidha, nampongeza Mheshimiwa Rais kwa kuweka chachu katika kudhibiti matumizi
ya madawa ya kulevya nchini ikiwa ni jitihada zake za kulinda afya za
Watanzania hasa vijana ambao ndiyo nguvu kazi ya Taifa letu. Kwa hali hiyo,
Wizara yangu itaendelea kuelimisha na kuhimiza umma wa Watanzania kuhusu
madhara yatokanayo na matumizi ya dawa ya kulevya.
3.
Mheshimiwa Spika, napenda
kutoa shukrani za dhati kwa Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa
Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa miongozo na ushauri wake wa dhati
hasa katika kuboresha huduma za afya ya mama na mtoto na masuala ya kuwawezesha
wanawake kiuchumi. Wizara yangu itaendelea kutumia taswira, ushawishi na uzoefu
wake ili kujenga jamii ya watanzania inayowajali, kuwaheshimu na kuwaendeleza
wanawake na wasichana.
4.
Mheshimiwa Spika, naomba
kuchukua fursa hii kumshukuru Mheshimiwa Majaliwa Kassim Majaliwa (Mb),
Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa uongozi wake ambao umesaidia
kuongeza ufanisi katika utendaji na kuimarisha huduma zinazotolewa na Wizara
yangu. Aidha, naomba nimpongeze kwa hotuba yake aliyoiwasilisha kwenye Bunge
hili ambayo imetoa dira ya jinsi Serikali itakavyotekeleza majukumu yake katika
mwaka 2017/18.
5.
Mheshimiwa Spika,
napenda kukupongeza wewe binafsi, kwa kuendelea kutekeleza majukumu yako kwa
weledi katika kuliongoza Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Aidha,
nampongeza Naibu Spika, Mheshimiwa Dkt. Tulia Ackson (Mb.) na Wenyeviti wa Bunge kwa kusimamia vyema mijadala ndani ya Bunge.
6.
Mheshimiwa Spika,
napenda nimshukuru Mheshimiwa George Boniface Simbachawene (Mb) Waziri
wa Nchi, OR- TAMISEMI kwa ushirikiano wake uliowezesha kusimamia na kuboresha
utoaji wa huduma za afya nchini hasa afya ya msingi. Pia, nawashukuru Mawaziri
wa Wizara nyingine zote ambazo ushirikiano wao na Wizara yangu umechangia
katika utoaji wa huduma za afya na maendeleo ya jamii.
7.
Mheshimiwa Spika, kipekee
napenda kuishukuru Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Huduma na Maendeleo ya Jamii,
chini ya Mwenyekiti wake Mheshimiwa Peter Joseph Serukamba (Mb), na
Makamu Mwenyekiti, Mheshimiwa Mussa
Azzan Zungu (Mb) kwa ushauri na maelekezo waliyoyatoa wakati wa maandalizi
ya Bajeti hii. Aidha nawashukuru Waheshimiwa Wabunge wote kwa ushirikiano mzuri
wanaonipatia ikiwemo kutoa ushauri na maoni mbalimbali yenye lengo la kuboresha
huduma za afya na ustawi wa jamii nchini. Ninawashukuru sana!
8.
Mheshimiwa Spika, niwapongeze Waheshimiwa
wote walioteuliwa kuwa Wabunge wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania
katika kipindi cha 2016/17. Ninawaahidi kuwapa ushirikiano ili tuendelee
kuwatumikia wananchi kwa pamoja.
9.
Mheshimiwa Spika, naomba kutoa pole kwako,
Bunge lako Tukufu, kwa familia na wananchi wa Jimbo la Dimani kwa kifo cha Mheshimiwa
Hafidh Ally Tahir na Dkt. Elly Marko Macha aliyekuwa Mbunge wa Viti
Maalum, CHADEMA. Aidha, natoa pole kwa watanzania wote, ndugu, jamaa na
marafiki waliopoteza ndugu na jamaa zao kutokana na sababu mbalimbali ikiwa ni
pamoja na magonjwa, ajali na majanga. Pia, natoa pole kwa wagonjwa na
majeruhi wa ajali waliopo hospitalini na majumbani pamoja na wahanga wa vitendo
vya ukatili na unyanyasaji wa kijinsia. Namuomba Mwenyezi Mungu awaponye haraka
ili waweze kuendelea na ujenzi wa Taifa.
10.
Mheshimiwa Spika, Baada
ya kusema hayo, ninapenda sasa kutoa maelezo kuhusu utekelezaji wa shughuli za
Wizara kwa mwaka 2016/17, Vipaumbele vya Wizara kwa mwaka 2017/18 pamoja na
maombi ya fedha ambazo zitaiwezesha Wizara yangu kutekeleza majukumu yake.
II: MAPITIO YA UTEKELEZAJI WA BAJETI NAMPANGO
WA MAENDELEO KWA MWAKA WA FEDHA 2016/17
11.
Mheshimiwa Spika, katika
kutekeleza majukumu yake, Wizara imeendelea kuzingatia Sera, Mipango na
Mikakati mbalimbali ya kitaifa na kimataifa ikiwa ni pamoja na Malengo ya
Maendeleo Endelevu (2030), Dira ya Taifa ya Maendeleo (2025), Mpango wa II wa
Taifa wa Maendeleo wa Miaka Mitano (2016/17 - 2020/21), Sera ya Afya (2007),
Mpango Mkakati wa IV wa Sekta ya Afya (2016 -2020) na Mpango wa Maendeleo ya
Afya ya Msingi (MMAM 2007 - 2017). Aidha tumezingatia Sera ya Taifa ya Wazee
(2003), Sera ya Maendeleo ya Jamii (1996), Sera ya Maendeleo ya Mtoto (2008),
Sera ya Maendeleo ya Wanawake na Jinsia (2000), Sera ya Taifa ya Mashirika
Yasiyo ya Kiserikali (2001). Vilevile, Wizara imeendelea kutekeleza malengo
yaliyoainishwa katika Ilani ya Uchaguzi ya Chama Cha Mapinduzi ya mwaka
2015-2020.
Mapato na Matumizi ya Fedha - Fungu 52 (Afya)
12.
Mheshimiwa Spika, Hadi
kufikia mwezi Machi 2017, Wizara kupitia Fungu 52 imekusanya jumla ya Shilingi bilioni 118.7 sawa na asilimia
75 ya makadirio ya Shilingi bilioni
157.7 yaliyoidhinishwa kwa mwaka 2016/17. Usimamizi thabiti pamoja
na matumizi ya mifumo ya Kielektroniki vimechangia kwa kiasi kikubwa kupatikana
kwa ufanisi huu.
13.
Mheshimiwa
Spika, Hadi kufikia mwezi Machi, 2017, jumla
ya Shilingi bilioni 339.1 zilipokelewa ikiwa ni asilimia 43 ya
fedha zilizoidhinishwa kwa ajili ya utekelezaji wa majukumu ya Wizara.(Shilingi
bilioni 796.1).
Kati ya fedha hizo, shilingi
bilioni 205.3 sawa naasilimia 74 ni fedha za Matumizi ya Kawaida ikiwemo
Mishahara na Shilingi 133.8 sawa na asilimia 26 ni fedha za Miradi ya Maendeleo. Aidha, tumepokea vifaa,
vifaa tiba na dawa vyenye thamani ya Shilingi 256,238,088,964.00 kutoka Mfuko wa Dunia wa Kupambana na UKIMWI,
Malaria na Kifua Kikuu ikiwa ni sehemu ya utekelezaji wa bajeti ya miradi ya
maendeleo.
Fungu
53 - Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto
14.
Mheshimiwa Spika, kupitia
Fungu 53 Wizara ilitarajia kukusanya jumla ya Shilingi bilioni2.3. Vyanzo vya mapato ikiwa ni ada za
wanafunzi katika Vyuo vya Maendeleo ya Jamii na ada za Mashirika Yasio ya
Kiserikali. Hadi kufikia mwezi Machi, 2017, makusanyo yalifikia Shilingi
930,281,152 sawa naasilimia 39.0.
15.
Mheshimiwa Spika,
katika mwaka 2016/17, jumla ya Shilingi
49,857,955,920 ziliidhinishwa kwa ajili ya kutekeleza majukumu ya Wizara
kupitia Fungu hili. Hadi kufikia mwezi Machi, fedha
za Matumizi
Mengineyo Shilingi 4,950,097,864 zilipokelewa sawa na asilimia 28.4 ya
bajeti iliyoidhinishwa na Shilingi 7,866,426,933 za Mishahara zilipokelewa sawa na asilimia
42.1 ya bajeti iliyoidhinishwa. Vilevile, katika
bajeti ya miradi ya Maendeleo, Shilingi 497,718,250 zilipokelewa ambapo Shilingi 204,217,000.
16.
Mheshimiwa Spika, ifuatayo ni taarifa kuhusu majukumu
yaliyotekelezwa na Wizara katika kipindi cha Julai 2016 hadi Machi 2017;
UTEKELEZAJI WA MAJUKUMU
YA SEKTA YA AFYA
HUDUMA ZA KINGA
Udhibiti wa Magonjwa ya
Kuambukiza na Yasiyoyakuambukiza
17.
Mheshimiwa Spika, Wizara imeendelea
kutoa huduma za kinga nchini ambazo zinajumuisha udhibiti wa magonjwa ya
kuambukiza, magonjwa yasiyo ya kuambukiza, magonjwa yaliyokuwa hayapewa
kipaumbele, huduma za uzazi na mtoto,lishe pamoja na utoaji wa elimu ya afya
kwa umma. Katika kipindi cha 2016/17 Wizara kazi zilizotekelezwa ni pamoja na;
Huduma za Chanjo
18.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imeendelea kutoa huduma za Chanjo
kulingana na Sera na Miongozo. Aidha, Wizara
kupitia Mpango wa Taifa wa Chanjo, imehakikisha kuwepo kwa chanjo za kutosha
kwa ajili ya huduma za chanjo kwa watoto na makundi mengine kwa kununua na
kusambaza chanjo katika Mikoa na Halmashauri zote nchini ambapo jumla ya
Shilingi bilioni 18 zimetumika. Utoaji wa huduma za uhakika wa chanjo imewezesha nchi yetu kuwa miongoni mwa nchi
zilizofanya vizuri katika utoaji wa huduma za chanjo kwa mwaka 2016, ambapo
tuliweza kuvuka lengo kwa kufikia kiwango cha chanjo cha asilimia 97.
19.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imenunua
magari 9 kwa ajili ya kuboresha huduma za usambazaji wa chanjo. Pia wizara ilinunua
na kusambaza majokofu 317 ya kutunzia
chanjo kwenye vituo vya huduma za afya nchini.
Usafi wa
Mazingira
20.
Mheshimiwa Spika, Wizara
iliendelea kuratibu awamu ya pili ya Kampeni ya Kitaifa ya Usafi wa Mazingira
(2016-2021) ambapo katika mwaka 2016/17, jumla ya kaya 391,937 zimejenga vyoo bora, kati ya hizi, kaya 320,894 zina sehemu maalum ya kunawa
mikono mara baada ya kutoka chooni. Katika kuongeza
chachu ya ushindani katika kutekeleza Kampeni ya Kitaifa ya
Usafi wa Mazingira, Wizara iliendesha
mashindano ya Afya na Usafi wa Mazingira na kutoa zawadi mbalimbali kwa
Halmashauri zilizofanya vyema. Katika mashindano hayo, Halmashauri ya Wilaya ya Njombe iliibuka mshindi wa jumla kitaifa na
kukabidhiwa zawadi ya gari jipya aina ya Toyota Hardtop 4WD. Aidha, Wizara
ilinunua na kugawa jumla ya pikipiki kwa Halmashauri 100 nchini hususani za
vijijini.
Udhibiti wa
Magonywa yaliyokuwa hayapewa kipaumbele
21.
Mheshimiwa Spika, Wizara
kupitia Mpango wa Taifa ya Kudhibiti Magonjwa yaliyokuwa hayapewa kipaumble imeendea kugawa dawa za kingatiba za matende,
mabusha, usubi, trakoma, kichocho na minyoo ktk Halmashauri 71 zenye maambukizi
ambapo watu million 14.3 walifikiwa. Aidha upasuaji
wa matende na mabusha bila malipo umefanywa kwa wagonjwa 805 katika
Halmashauri za Temeke na Ilala na 100 katika Mkoa wa Mwanza.
Udhibiti
wa Malaria
22.
Mheshimiwa Spika, katika kuendelea na mapambano dhidi ya Malaria, Wizara imesambaza dawa za kutibu malaria na vipimo vya kupima
malaria (mRDT) kwenye mikoa 26 ya Tanzania Bara. Katika kipindi cha Julai
2016 hadi Machi 2017, jumla ya dozi za dawa mseto (ALU) milioni 12.5 na Vitepe vya
mRDT milioni 15.5 vimenunuliwa na
kusambazwa katika vituo vya huduma za afya nchini pamoja na kuhamasisha matumizi ya kipimo cha mRDT. Vile vile unyunyiziaji wa dawa ukoka umefanyika
katika mikoa 4 ya Kanda ya Ziwa ambayo
ina maambukizi makubwa zaidi ya malaria ambayo ni (Kagera, Mwanza, Mara na
Geita). Pia kampeni ya ugawaji wa vyandarua
vyenye viuatilifu vya muda mrefu imetekelezwa katika Halmashauri ya
Kilombero - Morogoro na Halmashauri zote za Mkoa wa DSM. Jumla ya vyandarua milioni 2.6 vilinunuliwa na kusambazwa katika
Halmashauri hizo.
Udhibiti wa
Kifua Kikuu na Ukoma
23.
Mheshimiwa
Spika, huduma za kifua kikuu na Ukoma
zimeendelea kuimarika nchini ambapo mafanikio makubwa yameendelea kupatikana. Kwa hivi sasa kiwango cha wagonjwa
wanaotibiwa na kuponani asilimia 90 kati ya waliogunduliwa kuugua kifua kikuu.Wizara
imeendelea kuboresha huduma za vipimo
kwa kuimarisha maabara 4 za Kandaya Mbeya (Hospitali ya Rufaa Mbeya), Mwanza
(Bugando Medical Centre), Dodoma (Hospitali ya Rufaa ya Mkoa) na Kilimanjaro
(Hospitali ya Kibong’oto) ambazo zimeweza kufunguliwa na kuanza kutoa huduma za
uchunguzi wa vimelea vya kifua kikuu.Hapo awali huduma hii ilikuwa
inapatikana katika maabara moja tu iliyopo katika Hospitali ya Taifa Muhimbili.
24.
Mheshimiwa
Spika, huduma za uchunguzi
na matibabu yakifua kikuu sugu zimeimarishwa na kusogezwa karibu na
wananchi kutoka Hospitali moja ya
Kibongoto hadi Vituo 18 Aidha,
shughuli mbalimbali za uelimishaji na uhamasishaji jamii kuhusu Kifua Kikuu
zilitekelezwa ikiwemo kuendesha Kampeni kupitia vyombo vya habari (TV, Radio)
yenye lengo la kuibua wagonjwa wapya wa kifua kikuu kwa kuwa ni asilimia 39 tu kati ya wagonjwa 162,000 waliopo nchini ndio walio katika matibabu.Tunamshukuru Mheshimiwa Makamu wa Rais,
Mama Samia Suluhu Hassan kwa kuongoza mapambano dhidi ya kifua kikuu nchini.
Nisisitize kuwa Kifua Kikuu Kinatibika
na Huduma za Kupima na Matibabu hutolewa bila Malipo.
Udhibiti wa
UKIMWI
25.
Mheshimiwa Spika, Wizara imeendelea kudhibiti UKIMWI kwa kutoa ushauri nasaha na kupima virusi vya UKIMWI
(VVU) pamoja na kutoa dawa za watu wenye maambukizi ya Virusi
vya VVU/UKIMWI (WAVIU). Kuanzia mwezi Januari hadi
Desemba, 2016 jumla ya wateja wapya milioni
7.4 walipata ushauri nasaha na kupima VVU.
26.
Mheshimiwa
Spika, kuanzia mwezi Oktoba 2016, Wizara ilianza kutoa dawa za ARV kwa watu wenye
maambukizi ya Virusi vya VVU/UKIMWI (WAVIU) bila kujali kiwango cha CD4 ambapo hadi Machi 2017 jumla ya WAVIU wanaotumia ART/ARV ni 849,594 ambayo ni sawa na asilimia 60
ya watu million 1.4 wanaokadiriwa kuwa na maambukizi ya VVU nchini. Kati ya hao
watoto 55,670 wako kwenye matibabu ya ARV. Pia, Wizara imefunga mashine mpya 14 za kupima uwingi wa virusi vya UKIMWI (viral load)
katika damu katika hospitali za rufaa za mikoa ya Mtwara, Dodoma, Tabora,
Iringa, Morogoro, Arusha, Ruvuma, Kagera na Rukwa na Hospitali za Rufaa za
Kanda - Bugando, Mbeya, KCMC, Hospitali ya Taifa ya Muhimbili na Maabara ya
Taifa ya Viwango na Ubora.
27.
Mheshimiwa Spika, Wizara imeendelea kutekeleza afua ya tohara kwa wanaume kama mojawapo ya
afua ya kupambana na maambukizi ya VVU. Kuanzia mwezi Januari hadi Desemba,
2016 jumla ya wanaume 374,411 kati ya lengo la wanaume 492,844 wenye umri wa kati ya miaka 10 hadi 49 wamepata huduma ya
Tohara kutoka mikoa 14 ya kipaumbele.
Udhibiti wa
Magonjwa yasiyo ya Kuambukiza
28.
Mheshimiwa Spika; kutokana na ongezeko kubwa la Magonjwa yasiyo
ya kuambukiza kama vile Kisukari, Shinikizo la Damu na Magonjwa ya Moyo, Wizara
imeandaa Mkakati wa Kitaifa wa kupambana na magonjwa Yasiyo ya Kuambukiza wa
2016 – 2020 ambao ulizinduliwa Dodoma mwezi Novemba 2016. Hatua hiyo ilifuatiwa
nakuanzishwa kwa Kampeni ya Kitaifa inayolenga katika kuhamasisha wananchi
kufanya mazoezi na kupima afya mara kwa mara na kuzingatia ulaji wa vyakula
unaofaa. Kampeni hiyo ilizinduliwa na Mhe. Makamu wa Rais Mama Samia
Suluhu Hassan mwezi Desemba 2016 jijini Dar es Salaam, ambapo pamoja na
mambo mengine Mhe. Makamu wa Rais aliagiza kuwa kila Jumamosi ya Pili ya Mwezi
iwe ni Siku ya Hamasa ya Kufanya Mazoezi. Afya Yako Mtaji Wako
29.
Aidha
Wizara iliendelea na jitahada mbalimbali zenye lengo la kuelimisha jamii juu ya
madhara ya Tumbaku. Kuanzia Januari 2017, Kanuni za Kudhibiti Tumbaku zinataka
maandishi ya onyo “uvutaji wa Sigara una madhara” yawe yenye ukubwa wa asilimia
30 ili yaweze kuonekana mazuri
Huduma ya Afya ya Uzazi na Mtoto
30.
Mheshimiwa Spika, Upatikanaji wa huduma inayofikiwa
na wanawake wote, kabla ya ujauzito, wakati wa ujauzito, na wakati wa
kujifungua hadi wiki sita baada ya kujifungua ni muhimili muhimu wa kupunguza vifo vitokanavyo na uzazi. Hata hivyo, tatizo la vifo vitokanavyo na
uzazi bado ni changamoto. Tafiti zilizofanyika hapa nchini mwaka 2015
zinaonyesha kwamba idadi ya vifo ni 556 kwa kila vizazi hai 100,000. Katika
kuimarisha huduma ya Afya ya Uzazi na Mtoto nchini, Wizara imeandaa Mpango Mkakati wa miaka 5 wa mwaka 2016 hadi 2020
unaolenga kuboresha afya ya uzazi, watoto na vijana pamoja na mambo mengine kupunguza
vifo vitokanavyo na uzazi kufikia 292 kwa kila vizazi hai 100,000 ifikapo mwaka
2020. Katika kutekeleza mkakati huo, Wizara imezingatia maeneo makuu
matatu: ambayo ni:huduma ya uzazi wa mpango,huduma wakati wa ujauzito na huduma wakati wa kujifungua.
31.
Mheshimiwa Spika, kuhusu huduma
za uzazi wa mpango, Wizara
imekuwa ikitekeleza afua mbalimbali ili kuhakikisha
kwamba huduma hii inapatikana kwa wote wanaoihitaji. Katika kipindi cha
Julai 2016 hadi Machi 2017, jumla ya wateja
357,244 walifikiwa kupitia huduma za mkoba na 2,509,280 walifikiwa kupitia vituo vya kutolea huduma za afya. Wizara imenunua na kusambaza
dawa za uzazi wa mpango.Utekelezaji
wa afua hizo umewezesha kiwango cha kutumia uzazi wa mpango kupanda kutoka
asilimia 27 mwaka 2010 hadi asilimia 32
mwaka 2015/16 (TDHS, 2015). Lengo ni kufikia asilimia 45 mwaka 2020.
32.
Mheshimiwa Spika, imebainika kuwa matatizo mengi wakati
wa ujauzito yanaweza kuzuilika, kugundulika na kutibiwa kama wanawake
wajawazito watahudhuria kliniki ya wajawazito na kupimwa na wahudumu wenye
ujuzi. Katika kipindi cha 2016/17,
Wizara iliendelea kuhakikisha huduma kwa wanawake wajawazitozinapatikana
sambamba na kuelimisha wajawazito kuhudhuria kliniki.Kulingana na tafiti zilizofanyika mwaka 2015/16 asilimia 98 ya
wajawazito wote walihudhuria kliniki angalau mara moja na asilimia 51
walihudhuria angalau mara 4 ambacho ni kiwango cha chini cha mahudhurio
kinachopendekezwa. Lengo ni kufikisha asilimia 70 ya wanawake wajawazito
kuhudhuria kliniki angalau mara 4 katika kipindi cha ujauzito ifikapo mwaka
2020. Nitumie fursa hii kuwahimiza
akinamama wajawazito kuhudhuria kliniki angalau mara nne katika kipindi cha
ujauzito wao ili kuzuia vifo vitokanavyo na uzazi vinavyoepukika.
33.
Mheshimiwa
Spika, upatikanaji wahuduma wakati wa kujifungua ikiwemo
huduma ya dharura wakati wa kujifungua hadi wiki sita baada ya kujifungua, ni
muhimu sana ili kuepuka vifo vitokanavyo na uzazi. Huduma kwa matatizo haya
hupatikana tu kwenye vituo vya kutolea huduma ya afya na mtoa huduma mwenye
ujuzi. Katika mwaka 2016/17, Wizara kwa
kushirikiana na wadau imeendelea kuhamasisha na kuhimiza wanawake wajawazito
kujifungulia kwenye vituo vya kutolea huduma.Idadi ya akinamama
wanaojifungulia katika vituo vya kutolea huduma imeongezeka kutoka asilimia 51 mwaka 2010 hadi kufikia
asilimia 64 mwaka 2015/16. Napenda kutoa wito kwa wanawake wajawazito wote
nchini wajifungulie kwenye vituo vya kutolea huduma ya afya ili kupunguza vifo
na changamoto za uzazi kwa mama na mtoto.
34.
Mheshimiwa
Spika, Wizara kwa kushirikiana na OR -
TAMISEMI, imekamilisha ukarabati wa
vituo vya afya 8 katika Mikoa ya Mwanza, Geita, Simiyu na Mara ili kusogeza huduma karibu na wananchi za
uzazi za dharura ikiwemo upasuaji wa kutoa mtoto tumboni (CEmONC). Hadi sasa,
Kati ya Vituo vya Afya 473 vinavyomilikiwa na Serikali ni vituo vya Afya
117sawa na asilimia 21 ndio vinatoa huduma za uzazi za dharura ikiwemo upasuaji
wa kutoa mtoto tumboni.Lengo la serikali
ni kuhakikisha angalau asilimia50 ya vituo vya afya nchini vinatoa huduma
kamili za uzazi wa dharura ifikapo mwaka 2020.
35.
Mheshimiwa
Spika, Huduma za Rufaa kwa Wajawazito
zimeendelea kuboreshwa ambapo Wizara imegawa magari ya kubebea wagonjwa (Ambulance) 67 katika Halmashauri za Mikoa
yote ya Kanda ya Ziwa na Kigoma na mikoa mingine hapa nchini. Aidha, Wizara
imegawa magari 8 kwa ajili ya
kuratibu shughuli za afya ya mama na mtoto katika Kanda ya Ziwa, Kati,
Magharibi, OR - TAMISEMI Dodoma, na magari 2 katika kitengo cha Afya ya mama na
Mtoto Wizarani. Hatua hiyo itatoa msukumo na kuimarisha juhudi za kupunguza
vifo vitokanavyo na uzazi katika mikoa hiyo ambayo takwimu zimeonesha kuwa wana
vifo vingi zaidi.
36.
Mheshimiwa Spika, Wizara
imechukua hatua kwa ajili ya kuongeza
uwajibikaji kwa ngazi zote ili kupunguza vifo vitokanavyo na uzazi kwa
kutaka kila kifo cha mama na mtoto
kinachotokana na matatizo ya uzazi kijadiliwe ndani ya saa 24 katika
kituo/hospitali husika kwa lengo la kubaini chimbuko la kifo hicho na
kuchukua hatua stahiki ikiwa ni pamoja na kuboreshwa zaidi kwa huduma
zinazotolewa katika kituo husika. Sambamba na hilo Wizara kuanzia mwezi Oktoba 2016 imeanzisha utaratibu wakutaka kila
halmashauri na mikoa nchini kutoa taarifa ya vifo vitokanavyo na uzazi kila
mwezi.
37.
Mheshimiwa Spika, katika Hotuba
yangu tumeeleza hatua tulizochukua ili kupunguza vifo vya watoto wenye umri wa chini ya miaka 5 ikiwemo watoto wa
chini ya mwezi mmoja vipungue kutoka 21 hadi 16 katika kila vizazi hai 1,000;
vifo vya watoto wa chini ya umri wa mwaka mmoja kutoka 45 hadi 25 katika kila
vizazi hai 1,000 na vifo vya watoto wa chini ya umri wa miaka mitano kutoka 54
hadi 40 katika kila vizazi hai 1,000
Huduma
za Lishe
38.
Mheshimiwa Spika, Wizara
inaendelea kushirikiana na asasi mbalimbali za Serikali na zisizo za kiserikali
kuhamasisha masuala ya Lishe sambamba na kuhakikisha
virutubishi muhimu kwa ukuaji wa mwili na akili vinaendelea kupatikana kote
nchini. Kwa sasa urutubishaji
unaoendelea ni ule wa uongezaji wa virutubishi muhimu kwenye unga wa mahindi na
usindikaji wa mafuta ya alizeti kwa kuongeza vitamini A. Aidha kupitia mpango wa urutubishaji chakula kwa kutumia
virutubishi nyongeza kwenye chakula cha kawaida kwa watoto wenye umri wa miezi
6 hadi 59 katika ngazi ya jamii (Home food Fortification) umefanyika ktk mikoa
mbalimbali nchini.
HUDUMA
ZA TIBA
Huduma
za Damu Salama
39.
Mheshimiwa Spika,
Wizara kupitia Mpango wa Taifa wa Damu
Salama imeendelea kutekeleza jukumu la ukusanyaji na usambazaji wa Damu Salama
nchini, ambapo katika kipindi cha Julai 2016 hadi Machi, 2017 jumla ya chupa za damu 145,300
zilikusanywa, sawa na asilimia 63 ya lengo la kukusanya chupa 230,000 kwa mwaka. Chupa zote za damu
zilizokusanywa ziliweza kupimwa ambapo na
asilimia 90 ya chupa za damu zilizokusanywa zilionekana kutokuwa na
maambukizi ya aina yoyote na hatimaye kusambazwa hospitalini kwa ajili ya
kupewa wagonjwa wahitaji.
Aidha, Wizara
kwa kushirikiana na OR-TAMISEMI
imeanzisha utaratibu wa kuwa na vituo vya benki za damu kwenye ngazi ya mikoa
ili visaidiane na benki za damu za kanda katika kuboresha upatikanaji
wa damu salama hususani kwa akina mama wajawazito. Hadi sasa Benki za damu za Mikoa 7 zimeanzishwa
katika mikoa ya Dar es salaam, Lindi, Morogoro, Dodoma, Iringa, Kigoma na
Shinyanga. Uanzishwaji wa benki hizo katika mikoa
ya Mara na Kagera upo katika hatua za mwisho. Lengo ni kuhakikisha kila Mkoa
una Benki ya Damu ikiwa ni jitihada za kupunguza vifo vitokanavyo na uzazi.
Huduma za Maabara za Uchunguzi wa Magonjwa
40.
Mheshimiwa Spika, Wizara imeendelea kuboresha huduma za maabara
za uchunguzi wa magonjwa ya binadamu ikiwemo Maabara ya Taifa ya Afya ya Jamii (kama
nilivyoeleza katika aya ya 56 ya Hotuba yangu.
Upatikanaji wa Dawa, Vifaa, Vifaa Tiba na Vitendanishi
41.
Mheshimiwa Spika, Serikali imeendelea kutoa
kipaumbele katika kuboresha upatikanaji wa dawa kwa kununua, kutunza na kusambaza dawa, vifaa, vifaa tiba na vitendanishi
katika vituo vya kutolea huduma za afya nchini. Katika
mwaka 2016/17, Wizara ilitenga Shilingi bilioni 251.5 kwa
ajili ya kununua na kusambaza dawa, vifaa, vifaa tiba,na
vitendanishi ikilinganishwa na kiasi cha Shilingibilioni
31kilichotengwamwaka 2015/16. Hadi
kufikia Machi 2017, jumla ya Shilingi
bilioni 112.1 ikilinganishwa na shilingi bilioni 24 zilizotolewa mwaka 2015/16.Hadi kufikia mwezi Machi 2017 mikoa/halmashauri/hospitali
zimepokea zaidi ya asilimia 95.
42.
Mheshimiwa Spika, Hadi kufikia Machi,
2017, asilimia 81 ya dawa muhimu zaidi (essential
medicine) zinapatikana katika Bohari ya Dawa. Ongezeko hili la upatikanaji
wa dawa kutoka asilimia 36 kipindi cha
mwezi Juni 2016 na kufikia asilimia
81 mwezi Machi, 2017 limetokana na uamuzi wa Serikali wa kuongeza bajeti ya
dawa na kuhakikisha upatikanaji wa fedha kwa ajili ya dawa,vifaa, vifaa tiba,
na vitendanishi. Aidha, Wizara kupitia Bohari ya Dawa (MSD) imeanza kutekeleza
mikakati mbalimbali ikiwemo ununuzi wa
dawa moja kwa moja kutoka kwa wazalishaji kwa lengo la kupunguza gharama za
dawa na kuongeza uwezo wa MSD kununua dawa nyingi zaidi.Lengo la Wizara ni kuhakikisha hali ya upatikanaji wa dawa inafikia asilimia
90 ifikapo mwishoni mwa mwaka wa fedha 2016/17.
43.
Mheshimiwa Spika, Wizara pia imetekeleza ahadi ya Mhe. Rais Dkt. John Pombe Magufuli
ya kuhakikisha kila kituo cha kutolea huduma za afya cha umma kinakuwa na vifaa
vya kutosha. Katika mwaka 2016/17, Wizara imenunua na kuanza kusambaza kwa
kila Halmashauri vitanda vya kawaida 20, vitanda vya kujifungulia 5, magodoro
25 na mashuka 50.Uzinduzi wa zoezi hili umefanyika mwezi Aprili 2017 katika
halmashauri ya Kongwa Dodoma. Jumla ya vitanda vya kawaida (Hospital beds)
3,680, vitanda vya kujifungulia (delivery beds) 920, magodoro 4,600 na mashuka
9,200 vimenunuliwa ambapo thamani yake ni Shilingi bilioni 2.9.
Uimarishaji
wa Huduma za Matibabu ya kibingwa
44.
Mheshimiwa Spika, moja
ya jukumu la kipaumbele kwa Wizara ilikuwa ni kuendelea kuboresha na kuimarisha
huduma za kibingwa zitolewazo nchini. Maboresho hayo, yanalenga katika
kupunguza idadi ya wagonjwa wanaopewa rufaa ya Matibabu nje ya nchi ili
kupunguza gharama kubwa ambazo serikali inaingia katika kupeleka wagonjwa nje
ya nchi. Hadi kufikia Machi 2017, idadi
ya Wagonjwa waliopewa rufaa ya Matibabu nje ya nchi ilipungua kwaasilimia 35 kutoka wagonjwa 553 mwaka
2015/16 hadi Wagonjwa 357 mwaka 2016/17.Mafanikio haya ni kutokana
na maboresho yaliyofanyika katika Hospitali zilizo chini ya Wizara zinazotoa
huduma za Kibingwa ambazo ni Hospitali ya Taifa Muhimbili (MNH), Taasisi ya
Moyo Jakaya Kikwete (JKCI), MOI na Ocean Road.
Hospitali ya
Taifa Muhimbili
45.
Mheshimiwa Spika, Hospitali ya
Taifa Muhimbili imeendelea kuchukua hatua mbalimbali zenye lengo la kuboresha
utoaji wahuduma za kibingwa. Hatua hizo ni pamoja na kufanya ukarabati wa Wodi 5 za wagonjwa mahututi
(ICU).Ukarabati huo utaongeza vitanda vya ICU kutoka 21 na kufikia 75. Aidha, Hospitali imeanza
kukarabati jengo kuu la upasuaji wa kina mama wajawazito na jengo la upasuaji
wa watoto; ukarabati huo utaongeza vyumba vya upasuaji 6 na na kufikia
jumla ya vyumba 19. Upanuzi wa
jengo la kusafisha figo unafanyika ambao utaongeza vitanda 27 na
kufikia jumla ya vitanda 42.
Taasisi
ya Mifupa Muhimbili (MOI)
46.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya MOI imeendelea
na juhudi za kupanua wigo wa huduma huduma ya upasuaji wa mifupa ikiwemoe migongo ya watoto
iliyopinda.
47.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya MOI kwa
kushirikiana na GSM Foundation imetoa
huduma ya upasuaji wa vichwa vikubwa na
mgongo wazi kwa watotokupitia kambi Tiba katika mikoa 18 ya Tanzania Bara
na hospitali ya Mnazi Mmoja - Zanzibar. Katika kipindi cha Julai 2016 hadi
Machi 2017, jumla ya watoto 2,200
walifanyiwa uchunguzi na watoto 250 walifanyiwa upasuaji kwa mafanikio na kutoa mafunzo kwa Madaktari wa upasuaji
katika hospitali za rufaa za mikoa/kanda nchini.
Taasisi ya Moyo Jakaya
Kikwete(JKCI)
48.
Mheshimiwa Spika, kwa kipindi cha Julai 2016 hadi 2017, Taasisi ya Moyo ya Jakaya Kikwete (JKC)
imeendelea kutoa huduma kwa wagonjwa wa moyo ikiwemo kufanya upasuaji wa moyo kwa wagonjwa 236, idadi hii ni sawa na wastani wa wagonjwa 30 kwa mwezi
ukilinganisha na wastani wa wagonjwa 15
kwa mwezi katika mwaka wa fedha
2015/16. Aidha jumla ya wagonjwa 608 walipatiwa matibabu maalum
kupitia tundu dogo kwa kutumia mtambo wa
kisasa - catheterization laboratory (stents,
percutaneous intervention, device closure, pacemarker). Idadi hii ni ongezeko la asilimia
190 ukilinganisha na wagonjwa 290
waliohudumiwa katika mwaka wa fedha 2015/16. Vile vile iliendesha kambi 3 za upasuaji kwa kushirikiana na mataifa rafiki (Israel, Germany
na Australia). Hatua hiyo imesaidia kujenga uwezowa madaktari wazawa kwa kupata
utaalam wa kupasua wagonjwa kutumia tundu dogo.
Taasisi ya Saratani OceanRoad
49.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya Saratani Ocean Road imehudumia wagonjwa wa Saratani nawagonjwa wasio wa saratani kama nilivyoeleza kwenye aya ya 75 hadi 79 ya Hotuba yangu. Masuala makubwa ni pamoja na kukamilika
kwa ukarabati wa
jengo la kutolea tiba ya dawa (chemotherapy) pamoja na kununua vifaa na vitanda
ambapo idadi ya wagonjwa wanaohudumiwa imeongezeka kutoka wastani wa wagonjwa
40 hadi kufikia wagonjwa 100 kwa wakati mmoja.
50.
Aidha,
Taasisi imeweza kupunguza muda wa kusubiri kuanza tiba za mionzi (radiotherapy)
kutoka miezi 3 hadi wiki 6; kwa kuhakikisha wagonjwa wanapata tiba mara mbili
kwa wiki na kufanya matengenezo ya mashine kwa haraka. Lengo la Wizarani
kupunguza muda huo uwe chini yawiki 2 pindi mashine mpya za LINAC
zitakaposimikwa.
51.
Mheshimiwa Spika, upatikanaji wa dawa za
saratani umeboreshwa kutoka asilimia 4 mwaka 2015/16 hadi kufikia asilimia 60
mwezi Machi, 2017; na kwa baadhi ya saratani kama ya mlango wa kizazi,
saratani ya koo na tezi dume dawa za dripu (chemotherapy) zinapatikana kwa
asilimia 100.
52.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya Saratani OceanRoad ilikamilisha ujenzi wa jengo la ‘bunker’ ambapo mashine
za mionzi za LINAC pamoja na CT Simulator zitasimikwa.
Hospitali
Maalumu ya Kibong’oto
53.
Mheshimiwa Spika, Hospitali iliendelea kutoa huduma kwa wagonjwa wa kifua kikuu na UKIMWI, Kifua Kikuu Sugu na Kifua Kikuu cha
kawaida (aya ya hotuba yangu). Aidha hospitali imepata mashine ya kupima
usugu wa vimelea vya Kifua Kikuu kwa dawa daraja la pili na kupunguza muda wa
uchunguzi wa Kifua Kikuu Sugu Zaidi (Extensive drug Resistant TB) chini ya siku
90. Pia hospitali imeweza kufupisha muda
wa kuanza Tiba kutoka siku 14 mpaka siku 3 tangu mgonjwa kugundulika kuwa na
kifua Kikuu Sugu hivyo kupunguza maambukizi kwa jamii.
Hospitali ya Mirembe
54.
Mheshimiwa Spika, Hospitali ya Mirembe ilihudumia wagonjwa wa
akili na magonjwa ya kawaida wakiwemo wagonjwa wa akili wahalifu.
Hospitali ya Rufaa ya Kanda ya Nyanda za Juu
Kusini (Mbeya)
55.
Mheshimiwa Spika, Hospitali
ya Rufaa ya Kanda- Mbeya imeendelea kutoa huduma kwa wagonjwa wa
nje na wagonjwa waliolazwa. Aidha, Hospitali imeendelea kuimarisha huduma za kibingwa, ambapo hadi
kufikia Machi 2017, jumla ya wagonjwa 37 walifanyiwa upasuaji kwa kutumia tundu
dogo.
56.
Mheshimiwa Spika, Hospitali pia imeendelea
kuboresha na kupanua wigo wa huduma zinazotolewa kwa kukarabati jengo la daraja
la kwanza na kukamilisha ujenzi wa jengo
la watoto. Kukamilika kwa miradi hiyo miwili kutaongeza uwezo kwa hospitali
kutoka vitanda 477 vya sasa mpaka
vitanda 605.
57.
Mheshimiwa Spika,
katika mwaka 2016/17, Hospitali imeanzisha Idara ya matibabu ya pua, koo na masikio
(ENT) na hivyo kuwaondolea wananchi wa Kanda hiyo usumbufu
wa kusafiri kufuata huduma hizo katika Hospitali ya Taifa Muhimbili. Hadi kufikia mwezi Machi 2017 wagonjwa 883
wenye matatizo hayo wamehudumiwa. Aidha, Idara ya Mifupa imeimarishwa baada
ya kupata vifaa vya sign nailssets hivyo kupunguza muda wa wagonjwa
walio vunjika kukaa wodini ambapo kwa sasa
mgonjwa hukaa wodini kwa muda wa chini ya siku tatu ikilinganishwa na siku 42
ilivyokuwa hapo awali. Vilevile, Huduma
ya kusafisha figo (dialysis) imeimarishwa kwa kununua vitanda vipya 3 na hivyo
kufikisha idadi ya vitanda 6.
Hospitali ya Rufaa
Benjamin Mkapa - DODOMA
58.
Mheshimiwa Spika, Hospitali
ya Rufaa Benjamin Mkapaimefunga
mitambo ya Uchunguzi wa magonjwa mbalimbali kama vile MRI, CT-Scan,
Mammography, General Purpose X-ray, Fluoroscopy, Ultrasound na Dental Unit and Dental X-ray machine. Huduma zitaanza kutolewa baada ya Tume ya
Taifa ya Mionzi kutoa leseni. Aidha, hospitali ipo katika hatua za mwisho
za ukamilishwaji wa maabara ya kisasa (Cath-lab) kwa ajili ya matibabu ya moyo
pamoja na Maabara yenye uwezo wa kuchunguza vinasaba.
Hospitali ya Rufaa ya Kanda ya Ziwa - Bugando
59.
Mheshimiwa Spika,
Hospitali ya Bugando imeendelea kutoa huduma mbalimbali zakibingwa zikiwemo
huduma za kifua na moyo ambapo jumla ya wagonjwa 1,347 walihudumiwa na 26
walifanyiwa upasuaji mkubwa. Aidha, huduma
za moyo kwa watoto zimeanza kutolewa kuanzia mwezi Januari 2017 na hadi
sasa watoto 250 wamepata huduma hizo. Hospitali imetoa huduma kwa akinamama 174 wenye fistula. Vilevile,
Hospitali imeendelea na ukarabati wa
miundombinu ya kutolea huduma ikiwa ni pamojana kliniki za wagonjwa wa nje,
jengo la Saratani, na kukamilisha ujenzi wa kliniki ya wanachama wa Mfuko wa
Taifa wa Bima ya Afya.
60.
Mheshimiwa Spika, Hospitali imekamilisha ufungaji wa CT-Scan simulator ambayo hutumika
kupanga matibabu ya mionzi ya saratani. Huduma zitaanza kutolewa baada ya Tume
ya Mionzi ya Taifa (TAEC) kutoa leseni. Kukamilika kwa mradi huo na kuanza
kutolewa kwa matibabu itakuwa ni faraja kubwa kwa wagonjwa wa saratani wa Kanda
ya Ziwa. Hospitali pia imeanzisha kituo cha kusafisha damu
(Haemodialyis Unit) ambacho kinaweza kutoa huduma kwa wagonjwa 10 kwa wakati
mmoja.
Hospitali
ya Rufaa ya Kanda ya
Kaskazini - KCMC
61.
Mheshimiwa Spika, Hospitali
ya KCMC kwa kushirikiana na Taasisi za Foundation
for Cancer Care in Tanzania (FCCT) na Tanzania Cancer Care Foundation (TCCF)
ambao ni marafiki wa Shirika la Msamaria Mwema Tanzania imekamilisha ujenzi wa kituo cha tiba za saratani awamu ya kwanza
kati ya nne. Awamu hiyo ilijumuisha ujenzi wa jengo la kliniki kwa ajili ya wagonjwa wa saratani na jengo la tiba ya dawa
(Chemotherapy) hivyo kusogeza matibabu
ya saratani karibu na wananchiwa mikoa ya Tanga, Manyara, Singida, Arusha, na
Kilimanjaro. Wagonjwa waliohudumiwa na kituo hicho ni 415. Aidha Hospitali imekamilisha
ujenzi wa Wodi mpya kwa ajili ya wagonjwa walioungua moto na kemikali. Wodi
hizo zina uwezo wa kulaza wagonjwa 24
kwa wakati mmoja.Vilevile, Kitengo cha ICU kwa ajili ya watoto kimefunguliwa
tangu Oktoba 2016 ambapo hadi kufikia mwezi Machi 2017, jumla ya watoto 91 wamepata huduma.Hospitali pia
imeanza kutoa huduma za kusafisha figo
tangu Desemba 2016 baada ya kufunga mashine nne za kusafisha figo.
Kati ya Januari na Machi 2017, jumla ya wagonjwa 32 wameshapata huduma hii.
Takwimu za mwaka 2016/17 zinaonyesha
kuwa magonjwa yanayoongoza kwa rufaa nje ya nchi ni Saratani (36%), Moyo (17%),
Masikio, pua na koo (15%), mishipa ya fahamu (8%), mifupa (4%) na mengineyo
(5%).
UHAKIKI UBORA WA
HUDUMA ZA AFYA
Uhakiki na Ukaguzi
62.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imekamilisha
zoezi la kufanya tathmini ya awali ya Vituo vya Kutolea Huduma za Afya ya
msingi katika vituo 1,665 vya Halmashauri
zote za mikoa 6 iliyokuwa imesalia (Iringa, Njombe, Mbeya, Songwe, Kilimanjaro
na Arusha). Matokeo ya tathmini yameonesha kuwa asilimia 27 ya vituo hivyo,
vilipata nyota sifuri, asilimia 52 vilipata nyota moja, asilimia 16.3 vilipata
nyota mbili, asilimia 4.12 vilipata nyota tatu na nyota nne.
63.
Mipango
ya Uimarishaji Ubora wa huduma za afya kwa kila Kituo iliandaliwa na
utekelezaji unaendelea kwa kushirikiana na Timu za Uendeshaji Afya za
Halmashauri.
64.
Mheshimiwa
Spika, Wizara pia ilifanya
tathmini ya marudio kwa vituo 52 katika mkoa wa Shinyanga. Matokeo ya tathmini
ya hiyo, yameonesha kuwepo kwa mabadiliko makubwa katika utekelezaji wa mipango
ya uboreshaji wa huduma, ambapo kati ya vituo 40 vilivyokuwa na nyota sifuri,
ni vituo 3 tu (7.5%) ndivyo vimebaki katika hadhi ya nyota sifuri.
RASILIMALIWATU KATIKA
SEKTA YA AFYA
65.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imeendelea kuimarisha
miundombinu kwenye vyuo vya mafunzo ya afya kwa lengo la kuongeza udahili na
upatikanaji wa rasilimali watu. Udahili huo
umeendelea kuimarika kutoka wanafunzi 13,002
mwaka 2015/16 hadi wanafunzi 13,632 mwaka 2016/17. Aidha, Serikali
imeendelea na jitihada za kuajiri watumishi wa afya ambapo katika mwaka
2016/17, kibali cha kuajiri madaktari 258 kimepatikana. Madaktari hawa
tayari wameshapangwa katika Hospitali/Mikoa na Halmashauri mbalimbali nchini. Hatua
hii itasaidia kupunguza pengo la watumishi hasa katika ngazi ya vituo,
Hospitali za wilaya na mikoa.
UGHARAMIAJI WA HUDUMA ZA AFYA
NCHINI
66.
Mheshimiwa
Spika, Wizara ilikamilisha maandalizi ya
Mkakati wa Ugharamiaji huduma za afya
nchini. Lengo kuu la Mkakati huu ni kutafuta vyanzo mbalimbali vya uhakika
vya kuongeza rasilimali fedha katika Sekta ya afya. Moja ya eneo la kugharamia
huduma za afya ni kupitia wananchi kujiunga na Mifuko ya Bima ya afya. Kupitia Mfuko wa Taifa wa Bima ya Afya
(NHIF) imefanikiwa kuongeza idadi ya wanachama wa bima kutoka wanachama702,598 mwaka 2015/16 na kufikia wanachama 792,987 mwezi Machi 2017.
67.
Mheshimiwa Spika, Mfuko wa Bima ya Taifa ya Afya na kwa kushirikiana na Benki ya
Ujerumani (KfW) inatekeleza Mpango wa NHIF/CHF kwa Wanawake Wajawazito na Watoto
ujulikanao kama Tumainila Mama
ambapo katika kipindi cha Julai 2016 hadi kufikia mwezi Machi 2017, wanawake wajawazito 147,615 walijisajiliwa na
hivyo kufanya jumla ya wanufaika kufikia wanawake 572,576 katika mikoa ya Mbeya,
Tanga, Lindi, Mtwara na Songwe.
68.
Mheshimiwa Spika, Wizara kwa kushirikiana na OR-TAMISEMI pamoja na Mfuko wa Taifa wa Bima ya Afya inaendelea
na utekelezaji wa mpango wa Mfuko wa
Afya ya Jamii (CHF). Hadi kufikia Machi 2017 Mfuko wa Afya ya Jamii
(CHF) ulikuwa na jumla ya kaya 1,595,651
zilizojiunga ukilinganisha na kaya 1,452,855
zilizokuwa zimejiunga mwaka 2015/16. Wizara imetoa malipo ya tele kwa tele
kwenye Halmashauri kulingana na kiwango cha makusanyo ya CHF. Katika kipindi
cha Julai 2016 hadi Machi 2017 Shilingi bilioni 3.5 zilitolewa na kulipwa kwa Halmashauri
mbalimbali nchini.
Uratibu wa Mfuko wa Pamoja wa
Afya (Health Basket Fund)
69.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imekuwa na jukumu la
kuratibu Mfuko wa Pamoja wa Afya
(Health Basket Fund) unachangiwa na Wadau (7) ambao ni Denmark, Uswisi
(SDC), Ireland, Canada, Benki ya Dunia, UNICEF na Korea Kusini. Aidha, Wizara
imeendelea na juhudi za kuwaleta pamoja
wadau wengine zaidi ili wachangie katika
Mfuko huo ili kuleta ufanisi na matokea makubwa katika utekelezaji wa miradi ya
afya nchini.
70.
Mheshimiwa
Spika, Hadi robo ya tatu ya mwaka wa
fedha 2016/17, kiasi cha Shilingi bilioni 88.8 kimepokelewa kupitia
Mfuko wa Pamoja wa Afya. Kati ya fedha hizo, Shilingi bilioni 5.6
zilipokelewa na Wizara ya Afya (Fungu 52), Shilingi milioni 865.1 zilipokelewa
na OR-TAMISEMI, Shilingi bilioni 2.6
zilipokelewa na Mikoa na kiasi cha Shilingi
bilioni 79.7 zilipokelewa na Mamlaka za Serikali za Mitaa. Fedha hizi
hutumika kadiri ya Mkataba wa Makubaliano kati ya Serikali na Wadau wa Maendeleo,
ambapo asilimia 33 ya fedha zinazopelekwa katika Halmashauri zinatakiwa kutumika
kama nyongeza ya fedha kwa ajili ya ununuzi wa dawa na asilimia 67 ni kwa ajili
ya utekelezaji wa afua mbalimbali ambazo zinalenga kuboresha huduma za afya
nchini.
UTEKELEZAJI WA MAJUKUMU YA MAENDELEO YA JAMII,
JINSIA, WAZEE NA WATOTO (FUNGU 53)
MAENDELEO YA
JAMII
71.
Mheshimiwa Spika, Sera ya Maendeleo ya Jamii ya 1996 inasisitiza ushiriki wa wananchi katika shughuli za maendeleo kwa kutumia
rasilimali zinazowazunguka kuleta mabadiliko chanya katika jamii. Katika kutekeleza maelekezo hayo, Wizara katika kipindi cha 2016/17 iliendelea kuwezesha na kuratibu
utekelezaji wa majukumu ya Maendeleo ya Jamii hususan katika kutoa hamasa kwa
jamii kushiriki katika shughuli za maendeleo kupitia miongozo mbalimbali.
Kazi zilizofanyika ni pamoja nakuandaa Mwongozo
wa Ufuatiliaji na Tathmini ya shughuli za Maendeleo na Ustawi wa Jamii kwa
ajili ya kuhakikisha shughuli za maendeleo na ustawi wa jamii zinatekelezwa kwa
ufanisi na kuwanufaisha wananchi ipasavyo katika Sekretarieti za Mikoa na
Mamlaka za Serikali za Mitaa na hivyo kuharakisha kufikiwa kwa malengo
mbalimbali ya maendeleo.
72.
Mheshimiwa Spika, Wizara ina jukumu
la kuandaa wataalam wa kada ya Maendeleo
ya Jamii katika ngazi mbalimbali za elimu kupitia Vyuo 8 vya Mafunzo ya Taaluma ya Maendeleo ya
Jamii naTaasisi ya Maendeleo Tengeru. Katika mwaka 2016/17, Wizara
imeendelea kuzalisha wataalamu wa Maendeleo ya Jamii ambapo jumla ya wataalam 1,685 walihitimu na wanachuo 2,216
walidahiliwa katika ngazi za Astashahada, Stashahada, Shahada na Stashahada ya
Uzamili. Wataalamu hawa ni muhimu katika kuwandaa wananchi kushiriki katika kupanga na kutekeleza programu za maendeleo
hususan Kilimo, Elimu, Maji, Barabara, Afya, Mifugo na Hifadhi ya Mazingira.
MAENDELEO YA
JINSIA
73.
Mheshimiwa
Spika, Wizara imeendelea kutekeleza afua mbalimbali kwa lengo la kufikia
usawa wa jinsia na kuwawezesha wanawake nchini. Utekelezaji huo ulizingatia
mambo yafuatayo:
Uwezeshaji Wanawake kiuchumi
74.
Mheshimiwa Spika, Wizara kwa kushirikiana na wadau mbalimbali imeendelea na
jitihada za kuwawezesha wanawake kiuchumi kwa kuwapatia mikopo kupitia Benki ya Wanawake
Tanzania na Mfuko wa
Maendeleo ya Wanawake ili waweze kushiriki na kunufaika na ukuaji wa pato la kaya na taifa sawa na
wanaume.
75.
Mheshimiwa Spika, Wizara imeendelea kuratibu Mfuko huu kwa lengo la kuwawezesha
wanawake wajasiriamali wadogo. Katika mwaka 2016/17, jumla ya Shilingi milioni 156 zilikopeshwa kwa
Halmashauri 5 za Kisarawe, Busokelo, Gairo, Iringa Manispaa, Masasi na Mtwara
vijijini kwa ajili ya kutoa mikopo kwa vikundi 61 vyenye wanawake wajasiriamali
658.
76.
Mheshimiwa Spika, katika kuhakikisha Mfuko wa Maendeleo ya Wanawake unawafikia
wanawake wengi, Wizara kwa kushirikiana
na OR TAMISEMI imeendelea kuzihamasisha Halmashauri kuchangia asilimia tano
(5%) ya mapato yao ya ndani katika Mfuko huo. Katika kipindi cha Julai hadi
Desemba 2016, jumla ya Halmashauri 147 zilichangia jumla ya Shilingi 7,826,722,946. Pamoja na
kuongezeka kwa mwamko wa Halmashauri kuchangia katika Mfuko wa Maendeleo ya
Wanawake, Halmashauri 39 hazikuchangia. Napenda
kutumia fursa hii kuzipongeza Halmashauri zote ambazo zimechangia katika Mfuko
huu. Aidha, natoa rai kwenu wabunge
wenzangu kuhakikisha Halmashauri zetu zinachangia ipasavyo Mfuko huu.
77.
Mheshimiwa Spika, Benki ya Wanawake Tanzania, imetoa mikopo kwa wajasiriamali 6,956 yenye thamani ya Shilingi
bilioni 10.4. Aidha, idadi ya
wajasiriamali walionufaika na mikopo imeongezeka kutoka wajasiriamali 79,983 mwaka 2015/16 hadi kufikia
wajasiriamali 86,939 mwaka 2016/17 ambapo asilimia 75 ya wanufaika ni wanawake.Vile
vile Benki iliwezesha jumla ya wanawake
223 kumiliki ardhi katika mikoa ya Dar es Salaam na Pwani na Benki imeongeza vituo vya kutolea mikopo na mafunzo kutoka vituo
184 mwaka 2015/16 hadi kufikia vituo 252 mwaka 2016/17.
78.
Mheshimiwa Spika, vile vile, Wizara kwa kushirikiana na Baraza la Taifa la
Uwezeshaji Wananchi Kiuchumi pamoja na Ofisi ya Rais TAMISEMI iliratibu uanzishwaji na uzinduzi wa
majukwaa ya uwezeshaji wanawake kiuchumi katika mikoa ya Kigoma na Singida.
Uanzishwaji wa majukwaa haya unalenga kuendeleza jitahada za Makamu wa Rais, Mhe. Samia Suluhu Hassan
ambaye alizindua Jukwaa la Uwezeshaji Wanawake Kiuchumi Tanzania kwa ngazi ya
taifa.
MAENDELEO YA MTOTO
79.
Mheshimiwa Spika, Maendeleo endelevu ya
Taifa lolote, yanategemea uwekezaji katika makuzi, malezi, na maendeleo ya
mtoto. Kwa mujibu wa Sensa ya Watu na Makazi ya
mwaka 2012, idadi ya watoto ni asilimia
51.6 ya watanzania wote. Hali hii inaonesha umuhimu wa kulinda na kusimamia
utekelezaji wa haki za msingi za mtoto ambazo ni; kuishi, kuendelezwa,
kulindwa, kushiriki na kutobaguliwa.
Mimba na ndoa
za utotoni
80.
Mheshimiwa Spika, mimba na ndoa za utotoni bado ni kikwazo katika kufikia
maendeleo endelevu ya nchi yetu. Kwa mujibu wa Utafiti wa Taasisi ya Takwimu ya
Taifa kiwango cha ndoa za utotoni nchini
ni asilimia 37. Mikoa inayoongoza kwa ndoa za utotoni ni Shinyanga (59%)
Tabora (58%), Mara (34%), Dodoma (51%) na Lindi (48%). Aidha Takwimu hizo pia zinaonesha kuwa asilimia 27 ya watoto wanaathirika na mimba
za utotoni nchini, mikoa inayoongoza ni Katavi (36.8%), Tabora (36.5%),
Simiyu (32.1%), Geita (31.6%) na Shinyanga (31.2%). Katika kukabiliana na ndoa
na mimba za utotoni, Wizara kwa mwaka 2016/17 ilishirikiana na wadau kufanya utafiti
katika mikoa 10 na halmashauri 20 na kubaini kuwa vyanzo vikubwa vya ndoa na mimba za utotoni ni umaskini na mila potofu.
Utafiti huu umesaidia Serikali na wadau wengine kuendesha kampeni na programu
za kupinga ndoa za utotoni ili kupunguza tatizo hili. Wizara kwa kushirikiana
na wadau iliendesha Kampeni maalum ya kupinga ndoa za utotoni mkoani Shinyanga
ambayo iliwafikia wananchi zaidi ya 800 na kuokoa Watoto wa kike 102 waliokuwa
katika hatua za kuozeshwa.
Maendeleo ya
Mtoto wa Kike
81.
Mheshimiwa Spika,
Katika kuhakikisha kuwa mtoto wa kike anapata fursa ya kujiendeleza, Wizara imeendelea kuhamasisha uanzishwaji
wa klabu za wasichana shuleni ambazo zinawapa fursa ya kujitambua, kujua
haki zao na kutoa taarifa ya ukiukwaji wa haki zao. Jumla ya klabu 105 za
watoto wa kike na kiume shuleni katika wilaya
ya Tarime, Shinyanga vijini na Kahama zimeanzishwa.
HUDUMA ZA USTAWI WA JAMII
82.
Mheshimiwa Spika, huduma za
ustawi wa jamii zinalenga kuyawezesha makundi maalum kupata huduma za msingi na
kushiriki kikamilifu katika shughuli za maendeleo. Makundi haya ni pamoja na watoto walio katika mazingira hatarishi,
watoto walio katika mkinzano na sheria,
watu wenye ulemavu na wazee ikiwemo familia zenye migogoro kama nilivyoeleza
kuanzia aya ya 148 hadi 157 ya Hotuba yangu.
HAKI NA USTAWI WA WAZEE
83.
Mheshimiwa Spika, wazee ni
rasilimali muhimu kwa maendeleo ya taifa kutokana na uzoefu na ujuzi walionao
katika nyanja mbalimbali. Kwa mwaka 2016/17,Wizara kwa kushirikiana na wadau imeendelea kutoa elimu kwa jamii
kuhusu haki na ustawi wa wazee kupitia vyombo vya habari na maadhimisho ya siku
ya wazee. Elimu hii imesaidia kuongezeka kwa idadi ya wazee wanaopata huduma za
afya na kupungua kwa vitendo vya ukatili. Kwa mujibu wa Taarifa ya Wizara ya Mambo ya Ndani ya Nchi mauaji
ya wazee yamepungua kutoka 190 mwaka 2015 hadi 135 mwaka 2016.
84.
Mheshimiwa Spika, katika mwaka 2016/17, Wizara
imeendelea kutoa huduma kwa wazee 456 wasiojiweza
katika makazi 17 yanayoendeshwa na Serikali. Huduma hizi nipamoja na chakula,
malazi na matibabu.
85.
Mheshimiwa Spika, nachukua fursa hii kuwashukuru wadau mbalimbali waliochangia
katika kuhakikisha huduma bora kwa wazee nchini. Kipekee napenda kumshukuru Mke wa Rais, Mhe, Mama Janet Magufuli
kwa kuwa mstari wa mbele katika kuwasaidia wazee wanaotunzwa katika makazi ya
wazee hapa nchini. Natoa wito kwa jamii kuiga mfano wa mama yetu huyu. Sote ni
wazee watarajiwa tunahitaji kuwaenzi, kuwaheshimu na kuwatunza wazee wetu.
WATALAAM WA USTAWI WA JAMII
Mheshimiwa Spika, Kupitia Taasisi
ya Ustawi wa Jamii, Wizara imeendelea kuzalisha wataalam wa ustawi wa jamii
kupitia mafunzo katika ngazi ya astashahada, stashahada, shahada, stashahada ya
uzamili na Shahada ya uzamili ambapo katika mwaka 2016/17, jumla ya Wataalam
1,164 walihitimu.
UTEKELEZAJI WA
BAJETI YA MWAKA 2016/17 KWA TAASISI NYINGINEZILIZO CHINI YA WIZARA
TAASISI YA CHAKULA NA LISHE
86.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya Chakula na Lishe imeendelea imeendelea na jitihada za kupambana na
utapiamlo kwa watoto wenye umri wa chini ya miaka mitano na wanawake walioko
kwenye umri wa kuzaa. Aidha, Utafiti wa Maendeleo ya Afya Nchini wa mwaka
2016 umebaini kuwa tatizo la udumavu kwa watoto chini ya miaka mitano
limepungua kutoka asilimia 42 hadi 34, uzito pungufu umepungua kutoka asilimia
16 hadi 14.
BOHARI YA DAWA (MSD)
87.
Mheshimiwa Spika, Bohari ya Dawa
inatekeleza majukumu yake ya msingi ya ununuzi, uhifadhi na usambazaji wa Dawa,
Vifaa, Vifaa Tiba, Vitendanishi na chanjo ili kuwezesha upatikanaji endelevu
katika vituo vya kutolea huduma za afya zaidi ya vituo 5,414 nchini, kama
ilivyoelezwa katika aya ya 166 hadi aya 168 ya hotuba yangu.
MFUKO WA TAIFA
WA BIMA YA AFYA (NHIF)
88.
Mheshimiwa Spika, Mfuko wa Taifa wa Bima ya Afya umeendelea kubuni na kutekeleza mikakati
mbalimbali ili kuongeza wigo wa wanufaika wa bima ya afya. Kazi zilizotekelezwa
ni kama nilivyoeleza aya ya 169 na 170 ya hotuba yangu.
MAMLAKA YA CHAKULA NA DAWA (TFDA)
89.
Mheshimiwa Spika, Mamlaka
ya Chakula na Dawa imeendelea na kazi ya udhibiti wa ubora na usalama wa chakula, dawa, vipodozi na vifaatiba.
WAKALA WA MAABARA YA
MKEMIA MKUU WA SERIKALI
(GCLA)
90.
Mheshimiwa Spika, Wakala wa
Mkemia Mkuu wa Serikali imeendelea kutoa huduma za kufanya uchunguzi wa sampuli
mbalimbali zikiwemo za Vinasaba, sumu, Dawa za Kulevya, Vyakula, Dawa asilia,
Kemikali, Maji, Vilainishi vya Mitambo na sampuli za mazingira. Mtambo wa
kisasa wa Liquid Chromatography Mass Spectrometer umenunuliwa kwa kiasi
cha Shilingi bilioni 1.6. Mtambo huo
utatumika kufanya sampuli mbalimbali za sumu, kilimo, uvuvi, mifugo, maji, dawa
za binadamu, gesi, mafuta. Aidha mtambo huu utatumika kuchunguza dawa za
kulevya na kutoa mchango katika juhudi za Serikali kupambana na matumizi ya
dawa za kulevya.
TAASISI
YA UCHUNGUZI WA MAGONJWA YA BINADAMU (NIMRI)
91.
Mheshimiwa Spika, Taasisi ya
Uchunguzi wa Magonjwa ya Binadamu imeendelea kutekeleza majukumu ikiwa ni
pamoja na kuratibu na kufanya tafiti mbalimbali zainazohusu maonjwa ya binadamu
hapa nchini.
III: VIPAUMBELE VYA WIZARA NABAJETI YA MAPATO, MATUMIZI
YA KAWAIDA NA MIRADI YA MAENDELEO KWA MWAKA WA FEDHA 2017/18
Fungu 52 (AFYA)
92.
Mheshimiwa Spika Katika
mwaka wa fedha 2017/18, Wizara kupitia fungu 52 itatekeleza vipaumbele
vifuatavyo:-
i. Kuimarisha Huduma za Kinga, Tiba, na kuongeza usawa
katika kutoa huduma za afya;
ii. Kuimarisha huduma za afya ya uzazi na mtotoili kupunguza
vifo vya wanawake wajawazito na watoto;
iii. Kuimarisha upatikanaji wa dawa, vifaa, vifaa tiba na
vitendanishi katika vituo vya umma vya kutolea huduma za afya;
iv. Kuimarisha miundombinu kwenye vyuo vya mafunzo ya afya
kwa lengo la kuongeza udahili na upatikanaji wa rasilimali watu;
v. Kuimarisha matibabu ya kibingwa nchini kwa kuendeleza
ujenzi, upanuzi, ukarabati wa miundombinu na kufunga mitambo ya kisasa ya
kutolea huduma za afya katika Hospitali ya Taifa Muhimbili, Taasisi ya Mifupa
Muhimbili (MOI), Taasisi ya Moyo Jakaya Kikwete (JKCI), Hospitali ya Benjamin
Mkapa - Dodoma, Taasisi ya Saratani Ocean Road, Hospitali Maalum za Mirembe na
Kibong’oto; pia Hospitali za Rufaa za Kanda za Bugando, KCMC, Mbeya na Mtwara;
vi. Kuimarisha huduma za lishe na upatikanaji wake katika jamii
na vituo vya kutolea Huduma za Afya;
vii. Uimarishaji wa matumizi ya Teknolojia ya Habari na
Mawasiliano (TEHAMA) katika kuboresha huduma za afya;
viii. Kuhamasisha wananchi kwa nia ya kuongeza idadi ya
wanaojiunga na Mifuko ya Bima za Afya.
Fungu 53 (Maendeleo ya Jamii)
93.
Mheshimiwa
Spika, Kwa upande wa
Fungu 53, Wizara imepanga kutekeleza majukumu yake kwa kuzingatia maeneo
ya kipaumbele yafuatayo;
i.
Kuamsha ari ya wananchi
kushiriki katika shughuli za kujiletea maendeleo;
ii.
Kuwezesha utekelezaji wa
Mpango Kazi wa Taifa wa Kutokomeza Ukatili Dhidi ya Wanawake na Watoto wa mwaka
2017/18 – 2021/22;
iii.
Kuimarisha upatikanaji wa haki na maendeleo ya Mtoto;
iv.
Kukuza usawa wa jinsia na uwezeshaji wa wanawake kiuchumi;
v.
Kuimarisha huduma za ustawi wa Mtoto na Wazee;
vi.
Kuimarisha ushiriki wa Mashirika Yasiyo ya Kiserikali katika maendeleo
ya jamii kwa kuzingatia Sheria, Kanuni na Taratibu za nchi; na
vii.
Kuboresha mazingira ya kufundishia na kujifunzia katika Taasisi ya
Maendeleo ya Jamii Tengeru, Vyuo vya Maendeleo ya Jamii pamoja na Taasisi ya
Ustawi wa Jamii
94.
Mheshimiwa
Spika, ili kufikia malengo
yaliyoainishwa katika vipaumbele vya mwaka 2017/18,kazi zitakazotekelezwa ni
pamoja na;
HUDUMA ZA KINGA
95.
Mheshimiwa Spika, Katika kipindi cha 2017/18, Wizara itaendelea kutekeleza afua mbalimbali
za huduma za kinga.
Huduma za Chanjo
i.
Kuendelea
kununua na kusambaza chanjo za watoto na wajawazito ili kuwakinga na magonjwa
ambapo jumla
ya Shilingi bilioni 33 kutoka vyanzo vya ndani zimetengwa.
Huduma
za Afya ya Uzazi na Mtoto
i.
Kuendelea kushirikiana na wadau wa maendeleo katika
kununua na kusambaza dawa na vifaa vya
uzazi wa mpango nchini ambapo Serikali
imetenga jumla ya Shilingi bilioni 14;
ii.
Kuendelea kununua, kusambaza na kutoa bila malipo dawa kwa ajili ya uzazi salama
katika vituo vya umma vya kutolea huduma ikiwemo oxytocin (dawa ya kuzuia
kutokwa na damu baada ya kujifungua), magnesium sulphate (kwa ajili ya kifafa
cha mimba), Fefol (kwa ajili ya kuongeza damu) ambapo jumla ya Shilingi bilioni 7 zimetengwa;
iii.
Kuendelea kuboresha upatikanaji wa huduma
za uzazi za dharura ikiwemo upasuaji wa kumtoa mtoto tumboni kwa kuboresha
vituo vya afya 150 ambapo jumla ya
Shilingi bilioni 1.8 kutoka vyanzo vya ndani zimetengwa;
iv.
Kuendeleakuboresha upatikanaji wa damu salama kwa kuongeza vituo 5 vya benki za
damu katika mikoa ya Katavi, Rukwa, Ruvuma, Njombe na Manyara, ambapo jumla ya Shilingi bilioni 2 zimetengwa;
HUDUMA ZA TIBA
Dawa, Vifaa, Vifaa Tiba na Vitendanishi.
96.
Mheshimiwa Spika, Katika kipindi cha
2017/18, Wizara itaendelea kuimarisha upatikanaji waDawa, Vifaa, Vifaa Tiba na Vitendanishi
nchini kwa kununua na kusambaza katika vituo vya kutolea huduma za afya. Jumla
ya Shilingi bilioni 236 zimetengwa. Nitumie fursa hii kuzitaka Halmashauri
na Hospitali zote za umma kuanzisha Mfuko wa Dawa (Drug Revolving Fund) kabla
ya mwisho wa mwezi June 2017 ili kuhakikisha upatikanaji endelevu wa fedha za
dawa.
Huduma
za Damu Salama
97.
Mheshimiwa Spika katika mwaka 2017/18, Wizara imetenga jumla ya Shilingi bilioni 3.5 ili kuendelea kukabiliana
na tatizo la uhaba wa damu salama kwa kutekeleza yafuatayo:
i.
Kukusanya chupa
230,000 za damu salama ili kukidhi mahitaji ya damu salama nchini; na
ii.
Kuendesha kampeni
ya ukusanyaji wa damu kutoka makundi mbalimbali katika jamii.
Uimarishaji
wa Huduma ya kibingwa
98.
Mheshimiwa Spika,
Wizara itaendeleakuimarisha
upatikanaji na utoaji wa huduma za matibabu kibingwa nchini kupitia Hospitali
ya Taifa Muhimbili, MOI, JKCI, Ocean Road na Hospitali zetu za Rufaa za Kanda
(Mbeya, Bugando na KCMC) kama nilivyoonyesha kuanzia aya ya 191 hadi 201 ya
Hotuba yangu.
99.
Kupitia
Hospitali ya Taifa Muhimbiliambapo
kazi zitakazotekelezwa ni pamoja na Kuanzisha
huduma za kubadilisha figo (Renal Transplant). Hatua hii
inatarajiwa kupunguza gharama za kupandikiza figo nje ya nchi kutoka kiasi cha shilingi milioni 80 hadi shilingimilioni 20
kwa mgonjwa mmoja.
Aidha Hospitali ya Taifa Muhimbili itaanza kutoa
huduma za upandikizaji wa vifaa vya kusaidia kusikia (Cochlear implants). (Gharama Kwa mgonjwa 1 nchini India Ni takribani
shilingi milioni 80, huduma hii ikitolewa nchini itagharimu takribani shilingi
milioni 30.
Pia Hospitali ya Taifa Muhimbili itajenga jengo Maalum
kwa Wagonjwa wanaolipia (Private Wing)
ambapo jumla ya shilingi bilioni 14.5 zimetengwa.
100.
Mheshimiwa Spika, katika mwaka 2017/18, Taasisi ya Saratani
OceanRoad itaendelea kuimarisha huduma za kinga,
uchunguzi, mafunzo na tiba ya saratani. Kazi zitakazotekelezwa ni pamoja na Kununua vifaa vya kisasa vya uchunguzi na matibabu
ikiwa ni pamoja na PET Scan ambapo kiasi cha Shilingi bilioni 14.5 zimetengwa. Hatua hii
inatarajiwa kupunguza rufaa za wagonjwa nje ya nchi kwazaidi ya asilimia 60 na
hivyo kuokoa pesa za Serikali kiasi cha Shilingibilioni
5kwa mwaka zinazotumika kulipia matibabu ya wagonjwa ya saratani nje ya
nchi. (Gharama Kwa mgonjwa 1 India Ni
takribani shilingi milioni 100, huduma hii ikitolewa nchini itagharimu
takribani shilingi milioni 12.
101.
Mheshimiwa Spika, Hospitali zetu za
MOI, JKCI, Mirembe, Kibongoto, Benjamin Mkapa, Mbeya, Bugando, KCMC zitaendelea kutoa huduma.Aidha tutaendelea
na ujenzi wa Hospitali ya Rufaa ya Kanda ya Kusini Mtwara ambapo kiasi cha
shilingi bilioni 2 kimetengwa. JKCI tumeweza kupunguza gharama za upasuaji
wa moyo kutoka milioni 20 hadi milioni 8.
102.
Mheshimiwa Spika, katika mwaka 2017/18 Wizara pia inakusudia
kuboresha utoaji wa huduma za uuguzi na ukunga unaozingatia maadili, utu na
heshima ya mteja (respective care).
103.
Mheshimiwa Spika, ili
kutekeleza vipaumbele vilivyoainishwa katika mwaka 2017/18, kazi
zitakazotekelezwa na fungu 53 ni pamoja na;
MAENDELEO YA JAMII
i.
Kuendelea
kuimarisha mfumo wa ufuatiliaji na tathmini wa shughuli za maendeleo na ustawi
wa jamii katika ngazi za Sekretarieti za Mikoa na Mamlaka ya Serikali za Mtaa;
ii.
Kuendelea
kuwajengea uwezo Wataalam wa Maendeleo ya Jamii wa kusimamia sera na miongozo
ya Wizara ili waweze kuishirikisha jamii katika kujiletea maendeleo;
MAENDELEO YA JINSIA
Kuwawezesha
wanawake kiuchumi
i.
Kupitia
Benki ya Wanawake Tanzania kutoa Mikopo yenye thamani ya Shilingi bilioni 12 kwa wajasiriamali wanawake 9,650
katika mikoa ya Dares Salaam, Mbeya, Njombe, Iringa, Dodoma, Ruvuma, Pwani na
Mwanza;
ii.
Kuhamasisha uanzishwaji wa majukwaa ya
uwezeshaji wanawake kiuchumi katika mikoa yote ya Tanzania Bara kwa
kushirikiana na Baraza la Taifa la Uwezeshaji Wananchi Kiuchumi pamoja na Ofisi
ya Rais TAMISEMI;
iii.
Kuendelea kuhakikisha Mfuko wa Maendeleo ya
Wanawake unawafikia wanawake wengi.Wizara kwa kushirikiana na Ofisi ya Rais –
TAMISEMI katika mwaka 2017/18, itaendelea kuhamasisha Halmashauri kuchangia
asilimia tano (5%) ya mapato yaoya ndani katika Mfuko;
MAENDELEO
YA MTOTO
Ukatili
dhidi ya watoto
104.
Mheshimiwa Spika, kupitia Mpango Kazi wa Taifa
wa Kutokomeza Ukatili Dhidi ya Wanawake na Watoto, Wizara pamoja na mambo
mengine itatekeleza yafuatayo:
i.
Kuimarisha utendaji wa kamati za ulinzi wa
mtoto katika Mamlaka za Serikali ya Mitaa kuanzia ngazi ya Vijiji, Kata na
Halmashauri za Wilaya;
ii.
Kuendelea kutoa mafunzo kuhusu malezi chanya
na athari za ukatili dhidi ya watoto katika Halmashauri 12 za Mikoa ya Lindi na
Mtwara;
HUDUMA ZA USTAWI WA JAMII
105.
Mheshimiwa Spika
Wizara imeendelea kuweka mifumo ya matunzo,malezi na ulinzi wa watoto yenye
misingi ya kijamii.Kwa mwaka 2017/18, pamoja na mambo mengine itafanya
yafuatayo:
i.
Kuendelea kuzijengea uwezo Halmashauri na
wadau wengine kuweka mifumo imara ya matunzo na ulinzi kwa watoto wanaoishi
katika mazingira hatarishi;
ii.
Kuhamasisha na kuelimisha waajiri kuzingatia
marekebisho ya Sheria ya Kazi na Mahusiano Kazini hususan kifungu cha 33(10) na
kuzifanyia marekebisho kupitia Kanuni zake mpya kwa kutoa fursa kwa waajiriwa
wanawake kupata haki ya kunyonyesha watoto wao;
iii.
Kuendelea kuwajengea uwezo watoa huduma kwa
watoto wanaokinzana na sheria ili kuimarisha upatikanaji wa haki kwa wakati;
HAKI NA USTAWI WA WAZEE
106.
Mheshimiwa Spika, Wizara itaendelea kuboresha
huduma za ustawi wa jamii, makazi ya wazee na kuimarisha upatikanaji wa haki kwa wazee kote nchini na kutokomeza mauaji ya wazee.
IV: SHUKRANI
107.
Mheshimiwa
Spika, napenda kuchukua nafasi hii ya
kipekee kuzishukuru nchi za Denmark (DANIDA), Uswisi (SDC), na Ireland (Irish
Aid), Canada (DFATD) na Mashirika ya Kimataifa yakiwemo Benki ya Dunia, UNICEF,
na UNFPA kwa kutoa misaada katika Mfuko wa Pamoja wa Wizara ya Afya, Maendeleo
ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto ambao umesaidia kwa kiasi kikubwa kuboresha
huduma za afya nchini. Aidha, naishukuru na kuipongeza Korea Kusini kupitia
shirika lake la Maendeleo (KOICA) kwa kuamua kujiunga na nchi zinazochangia
fedha katika Mfuko wa pamoja kwa ajili ya huduma za afya kuanzia mwaka 2016/17.
Pia, napenda kuzishukuru nchi za Canada, China, Cuba, Hispania, India, Italia,
Japan, Marekani, Misri, Sweden, Uingereza, Ujerumani na Ufaransa na ambazo
zimeendelea kuisaidia Wizara ya Afya, Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na
Watoto kwa njia mbalimbali.
108.
Mheshimiwa
Spika, vilevile nayashukuru mashirika
mengine ya Kimataifa kwa ushirikiano wao waliotoa kwa Wizara. Mashirika haya
yanajumuisha Mfuko wa Dunia Kupambana na UKIMWI, Kifua Kikuu na Malaria
(GFATM), Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB), Benki ya Nchi za Kiarabu kwa ajili ya Maendeleo ya Uchumi ya
Nchi za Afrika (BADEA), Jumuiya ya Nchi za Ulaya (EU), Global Aliance on
Vaccine (GAVI), Shirika la Kimataifa la Nguvu za Atomiki (IAEA), Shirika la
Umoja wa Mataifa la Kudhibiti UKIMWI (UNAIDS), Shirika la Umoja wa Kimataifa la
Maendeleo (UNDP), UNFPA, UN-Women, Shirika la Afya Duniani (WHO) na Benki ya
Dunia (WB). Wengine ni Abbott Fund,
BASIC NEED (UK), ACF – Canada, Baylor College of Medicine ya Marekani,
Canadian Bar Association, CDC, CORDAID
(Netherlands), CUAMM, DANIDA, DFID, Engender Health (USA), EED, Elizabeth
Glaser Paediatric Aids Foundation (EGPAF), Family Health International
(FHI360), FINIDA, GIZ, Good Samaritan Foundation (GSF), German TB and Leprosy
Relief Association (GLRA), HelpAge International, ILO, Jane Adams School of
Social Work ya Chuo Kikuu cha Illinois
Marekani, John Snow
Incorporation (JSI), JICA, KOICA, KfW,Global Partnership for Education (GPE), Madaktari
Afrika na Madaktari Wasio na Mipaka (Medicins
Sans Frontieres – MSF), MSERIOR, ORIO, P4H, SAREC, SDC, SIDA (Sweden), Shirika la Upasuaji la Spain, SIGN la Marekani, na Shirika
la Human Resource Capacity Project,
Touch Foundation, USAID na,
Children Investment Foundation Fund (CIFF), World Lung Foundation.
109.
Mheshimiwa Spika, ninawashukuru pia Wadau wa
Maendeleo ambao ni African Programme for Orchorcerciasis Control, Africare,
Axios International, Aids Relief Consortium, AIHA, ASCP, ASM, APHL, Balm and
Gillead Foundation, Bill and Melinda Gates Foundation, Clinton Health Access
Initiative, CLSI, CMB, Christoffel Blinden Mission (CBM), Christian Relief
Services (CRS), Citi Bank, Department of Defence ya Marekani, Community of
Saint Egidio (DREAM), Duke University, ECSA, Futures Group, Glaxo Smith Kline
(GSK), General Electric (GE – USA), Havard University na University of
Maryland, Helen Keller International, Henry Jackson Foundation, IMA, ICAP,
International Trachoma Initiative, Intrahealth, International Eye Foundation,
I-TECH, Jhpiego, Johns Hopkins University, Labiofarm Industry, London School of
Hygiene and Tropical Medicine, Management Science for Health (MSH), MEDA, Merck
& Company, Malaria No More, Military Advancement for Medical Research,
NOVARTIS, Pathfinder, PATH, President’s Emergency Plan for AIDS Relief (PEPFAR),
Pharm Access International, PactWorld, Plan International, Pfizer, Qiagen,
Research Triangle Institute (RTI), Regional Psychosocial Support Initiatives
(REPSSI), Saint Thomas Hospital- London, Save the Children, SightSavers
International, Supply Chain Management Systems (SCMS) na University of
Columbia, URC, USA-Presidential Malaria Initiative (PMI), World Vision, FXB,
Walter REED Army Institute of Research (WRAIR) na World Education Inc.
110.
Mheshimiwa
Spika, ninawashukuru watu binafsi, vyama
vya hiari na mashirika yasiyo ya kiserikali ya ndani ya nchi kwa kuwa mstari wa
mbele katika kuchangia uimarishaji wa huduma za afya. Mashirika hayo ni pamoja
na AGOTA, Aga Khan Foundation, APHFTA, AMREF, AGPAHI, APT, BAKWATA, Benjamin
William Mkapa HIV/AIDS Foundation, CCBRT, CSSC, CCT, Counsenuth, ELCT, Ifakara
Health Institute, Lions Club, MAT, AFRICARE, Msalaba Mwekundu, MEHATA,
MEWATA, MUKIKUTE, FAWETA, TAMWA, TAWLA, TGNP, MDH, MeLSAT, PASADA,
PAT, PSI, PRINMAT, Rotary Club International, SIKIKA, Shree Hindu
Mandal, TANNA, TPHA, TPRI, Tanzania Surgical Assosciation (TSA),
Tanzania Society of Anaethesiologist of Tanzania (SATA), Association of
Gynaecologists and Obstetricians of Tanzania (AGOTA), Association of
Paedricians of Tanzania (PAT),Tanzania Diabetic Association, TANESA, THPS,
TUNAJALI, Tanzania Midwife Association, TDA, TAYOA, TISS, TEC, UMATI, USADEFU,
White Ribbon Alliance, Mabaraza yote ya Kitaaluma, Mashirika, hospitali na
vituo vya kutolea huduma za afya na ustawi wa jamii nchini pamoja na vyama vyote
vya kitaaluma vya sekta ya afya.
111.
Mheshimiwa
Spika, navishukuru
Vyuo Vikuu vya Dar es Salaam, Muhimbili, Sokoine, Ardhi, Mzumbe, Dodoma, Chuo
Kikuu Huria, Kumbukumbu ya Hurbert Kairuki, IMTU, Tumaini, St. Agustino, CUHAS,
Sebastian Kolowa, St. John, Aga Khan, Morogoro Muslim, Taasisi ya
Teknolojia ya Nelson Mandela, Arusha pamoja na Vyuo vyote vilivyo chini ya
Wizara ya Afya, Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto kwa kuwa mstari wa
mbele katika kuchangia uimarishaji wa huduma za afya na maendeleo ya jamii.
Aidha, nawashukuru wadau wengine waliotoa huduma ya elimu kwa njia za redio,
televisheni, magazeti na mitandao ya kijamii katika masuala ya afya na
maendeleo ya jamii.
112.
Mheshimiwa Spika, katika kipindi hiki cha
utendaji wangu wa kazi nikiwa Waziri, nimepata ushirikiano mkubwa kutoka kwa
viongozi na wafanyakazi wa Wizara ya Afya, Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na
Watoto. Napenda kumshukuru Mheshimiwa Dkt. Hamisi Andrea Kigwangalla (Mb.),
Naibu Waziri wa Afya, Maendeleo ya Jamii,
Jinsia, Wazee na Watoto kwa ushirikiano anaonipa katika kutekeleza majukumu
yangu. Aidha, naomba kuwashukuru Dkt. Mpoki M. Ulisubisya Katibu Mkuu
(Afya) na Bibi Sihaba Nkinga Katibu Mkuu (Maendeleo ya Jamii, Jinsia,
Wazee na Watoto) kwa mchango wao katika kuwezesha utekelezaji wa majukumu
yangu. Vilevile, nawashukuruProf. Muhammad
Bakari Kambi, Mganga Mkuu wa Serikali,
Makamishna, Wakurugenzi na Wakuu wa Vitengo vya Wizara. Nawashukuru pia, Wakurugenzi
wa Hospitali zetu ambazo ni Hospitali ya Taifa Muhimbili, MOI, JKCI, Ocean
Road, Mirembe, Kibongo’to na Hospitali za Rufaa za Kanda ya Mbeya, Benjamini Mkapoa Dodoma, Bugando, na
KCMC na Taasisi zilizo chini ya Wizara.
Nawashukuru Waganga Wakuu wa Mikoa na
Wilaya, Waganga Wafawidhi wa Hospitali, Vituo vya Afya na Zahanati, Wakuu
wa Vyuo vya Mafunzo vilivyo chini ya Wizara na Mashirika ya Dini, ya Kujitolea
na Binafsi. Nawashukuru wafanyakazi wote wa Wizara. Natoa shukrani kwa sekta
zote ambazo tunashirikiana nazo katika kutoa huduma za afya, maendeleo ya jamii
na ustawi wa jamii pamoja na watumishi wote wa afya na wananchi kwa ushirikiano
wao. Kwa watumishi wa afya na ustawi wa jamii nchini, nawaasa waendelee
kuzingatia misingi ya huduma bora na kufanya kazi kwa bidii kwa manufaa ya
taifa letu.
113.
Mheshimiwa Spika, nichukue fursa hii pia kuishukuru familia
yangu, kwa uvumilivu wao na pia kwa kunitia moyo katika kutekeleza majukumu
yangu ya Kitaifa. Kwa wananchi na hasa wanawake wa Mkoa wa Tanga nawashukuru
kwa ushirikiano wanaoendelea kunipatia katika kuendeleza Mkoa wetu. Naahidi
kuwa nitaendelea kuwaenzi na kuwatumikia kwa nguvu zangu zote ili kuleta
mabadiliko ya haraka ya kimaendeleo katika Mkoa
wetu.
V: MAOMBI YA FEDHA KWA KAZI
ZILIZOPANGWAKUTEKELEZWA KATIKA MWAKA WA FEDHA 2017/18
Fungu 52 - Afya
Mapato
114.
Mheshimiwa
Spika, katika mwaka 2017/18 Wizara
imekadiria kukusanya mapato ya Shilingi 225,038,495,525.00. Kati ya
fedha hizo Shilingi 207,472,729,612.00 zitakusanywa katika mashirika nataasisi
zilizo chini ya Wizara na Shilingi 17,565,765,913.00 ni kutoka makao
makuu.
Matumizi ya
Kawaida
115.
Mheshimiwa
Spika, katika mwaka 2017/18, Wizara
inakadiria kutumia kiasi cha Shilingi 291,895,940,000.00 kwa ajili ya
Matumizi ya Kawaida. Kati ya fedha hizo, Shilingi 64,063,937,000.00
zitatumika kwa ajili ya Matumizi Mengineyo na Shilingi227,832,003,000.00
zitatumika kwa ajili ya Mishahara ya Watumishi. Kati ya fedha zilizotengwa kwa
ajili ya Mishahara Shilingi49,036,786,000.00 ni kwa ajili ya watumishi
wa Wizara, Makao Makuu na Shilingi 178,795,217,000.00 ni kwa ajili ya
watumishi wa Taasisi, Mashirika na Wakala zilizo chini ya Wizara.
Miradi ya
Maendeleo
116.
Mheshimiwa
Spika, kwa upande wa shughuli za
maendeleo, Wizara inakadiria kutumia Shilingi 785,805,952,000.00 kwa
ajili ya Miradi ya Maendeleo. Kati ya hizo, fedha za ndani ni Shilingi 336,300,000,000.00
na fedha za nje ni Shilingi 449,505,952,278.00.
Jumla ya Makadirio ya Bajeti kwa
2017/18 kwa Fungu 52 niShilingi 1,077,701,892,000.00
Fungu
53 – Maendeleo ya Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto
117.
Mheshimiwa Spika,
Makadirio ya Makusanyo ya Maduhuli na Matumizi kwa Mwaka 2017/18 kwa Fungu – 53
ni kama ifuatavyo:
Makusanyo ya Maduhuli
Wizara inataraji kukusanya Maduhuli yenye
jumla ya Shilingi 2,101,874,000.00 ambazo
ni ada za wanafunzi kutoka Vyuo 8 vya Maendeleo ya Jamii, ada za Mashirika Yasiyo
ya Kiserikali na mauzo ya vitabu vya zabuni.
Matumizi ya Kawaida na Miradi ya Maendeleo
Makadirio ya Matumizi ya Kawaida kwa mwaka 2017/18, niShilingi 35,300,602,090.00 ambapo
Mishahara ni Shilingi 19,142,252,240.00
na Shilingi 16,158,349,850.00 ni Matumizi
Mengineyo.Aidha, Miradi ya Maendeleo
inakadiriwa kutumia kiasi cha Shilingi
2,606,278,000. Kati ya fedha hizo, Shilingi
2,000,000,000.00ni fedha za ndani na Shilingi 606,278,000 ni fedha za nje.
Jumla ya Makadirio ya Bajeti kwa 2017/18
kwa Fungu 53 niShilingi 37,906,880,090
118.
Mheshimiwa Spika, Jumla kuu ya fedha zote
zinazoombwa kwa Wizara ni Shilingi 1,115,608,772,090.00
119.
Mheshimiwa
Spika, naomba kutoa hoja.
No comments:
Post a Comment