JAMHURI YA
MUUNGANO WA TANZANIA
TUME YA VYUO VIKUU TANZANIA
1.
Utangulizi
Kwa takribani wiki tatu sasa kumekuwa na
mvutano baina menejimenti kwa upande mmoja na wafanyakazi na wanafunzi kwa
upande mwingine wa Chuo Kikuu cha Kimataifa cha Kampala katika Chuo Kikuu
Kishiriki cha Dar es salaam ama, kinavyojulikana kwa wengi, KIU. Mvutano huu ulisababisha
baadhi ya waalimu kusitisha kufundisha na pia baadhi ya wanafunzi kujikuta
katika mgomo hadi mvutano uliojitokeza utakapopatiwa ufumbuzi. Mvutano huu
hatimaye ulisababisha Tume ya VyuoVikuu Tanzania kuingilia kati katika jitihada
za kuupatia ufumbuzi. Mnamo tarehe 14 Novemba 2012 Tume iliunda timu ya
wataalamu ambao walikwenda katika Chuo hicho na kufanya kazi kwa siku mbili
kabla ya kuuanda ripoti yao. Ripoti ilibainisha maeneo mbalimbali yenye
changamoto ambazo budi zipate majibu. Ripoti hiyo ilijadiliwa katika kikao cha
Kamati ya Tume ya Ithibati na Chuo kupewa maelekezo katika maeneo mbalimbali na
pia kutakiwa kuleta majibu katika masuala yaliyoonekana kuwa na uhitaji wa
majibu. Maelekezo haya yaliwasilishwa Chuoni kwa barua ya tarehe 4 Desemba 2012
yenye kumbukumbu na TCU/A.40/69/Vol.IV/15 na kutakiwa kuleta majibu Tume kabla
ya tarehe 30 Desemba 2012. Kabla majibu hayajawasilishwa mgogoro wa wafanyakazi
ulianza na kufuatiwa na mgomo wa wanafunzi na hivyo tarehe 11 Desemba 2012
Katibu Mtendaji wa Tume ya Vyuo Vikuu na Kaimu Mkurugenzi wa Idara ya Elimu ya
Juu walikwenda katika Chuo hicho ili kuonana hususan na wanafunzi pamoja na
menejimenti. Kimsingi, kikao kilihusisha menejimenti na wanafunzi kwa kuwa
suala la wafanyakazi lilikuwa limeshapatiwa muafaka wa jinsi ya kulitatua.
Kufuatia mawasiliano ya awali baina ya
menejimenti ya Chuo na viongozi wa wafanyakazi kuhusu mishahara ya wafanyakazi
ya mwezi wa Novemba 2012 pande zote zilikubaliana kwamba malipo hayo yawe
yamefanyika ifikapo tarehe 14 Desemba 2012. Pia Chuo pamoja na waalimu
wameafiki kufidia kipindi cha masomo ambacho kilipotea wakati wafanyakazi
wanashughulikia mstakabali wa mishahara yao. Kufidia huko kutafanyika kati ya
tarehe 7 Januari na 11 Februari 2013 ili kutokuathiri mipango mengine ya
kimasomo ambayo tayari ilishapangwa kwa kipindi cha sasa hadi Januari 2013.
Makubaliano haya yamewasilishwa TCU kwa barua ya Mkuu wa Chuo ya tarehe 10
Desemba 2012 yenye kumbukumbu Na. KIU/PR/Vol.30/11/12. Tume imeelekeza
makubaliano haya yatekelezwe bila kukosa ifikapo tarehe 14 Desemba 2012. Ni
matumaini ya Tume kwamba hali hii haitajitokeza tena ili shughuli za
ufundishaji katika Chuo hicho ziende kulingana na ratiba ya kila semesta.
Ifuatayo ni taarifa ya yaliyojiri katika
kikao baina na menejimenti, wanafunzi, Katibu Mtendaji wa Tume na Kaimu
Mkurugenzi wa Idara ya Elimu ya Juu.
2.
Kero
za wanafunzi dhidi ya Menejimenti
Kwa upande wa wanafunzi jumla ya kero 21
ziliwasilishwa kimaandishi ili ziweze kupata ufumbuzi. Yafuatayo ni makubaliano
na maelekezo katika kero hizo katika makundi yafuatayo.
2.1.
Ada na
malipo mengine
Kumekuwa na hoja mbalimbali kuhusiana na
karo pamoja na malipo mengine katika programu mbalimbali. Hoja hizi zimejikita
katika ulipaji wa ada kwa dola za kimarekani na malipo mengine ambayo
mchanganuo wake hauko bayana kwa maana ya kuitwa “other charges”. Tume ilishatolea maelekezo suala la kulipa ada kwa
kutumia shilingi na siyo dola kwa Vyuo vyote kwa barua ya tarehe 15 Julai 2011
yenye kumbukumbu na TCU.10.1/Vol.V/266. Chuo cha KIU kilikumbushwa suala hili kupitia
barua ya tarehe 16 Machi 2012 yenye kumbukumbu na. TCU/A.40/69/Vol.IV/8. Baada
ya kutazama nyaraka mbalimbali zilizowasilishwa wanafunzi na menejimenti, Tume
imebaini kwamba wanafunzi waliojiunga mwaka huu wamepata barua za kujiunga na Chuo
ambazo zinaonyesha ada kwa fedha ya Tanzania isipokuwa kwa wanafunzi wanaotoka
nje ya Tanzania ambao ada zao zilionyeshwa kwa dola wakati walipojiunga na chuo.
Wanafunzi hawa wako katika miaka tofauti ya masomo na wengine wanakaribia
kumaliza. Kwa mantiki hii, malipo ya ada kwa wanafunzi hawa yatazingatia
viwango vilivyoonyeshwa wakati walipopata udahili. Nyongeza yoyote ya ada ni
lazima iwe imejadiliwa na kuidhinishwa na Tume kabla haijaanza kutumika. Na kwa
mantiki hii kiwango cha ada cha wanafunzi waliopata udahili wakati malipo
yanafanyika kwa dola ya watalipa ada zao kulingana na kiwango cha ubadilishaji
wa dola kwa wakati huo walipopata udahili na siyo vinginevyo.
Kwa upande wa suala la malipo mengine
ambayo hayakuwa na ufafanuzi wa kutosha, malipo hayo yamesitishwa hadi
yatakapopatiwa muafaka. Tume imeelekeza menejimenti kulifanyia kazi suala hili
kwa kina kwa kushirikiana na viongozi wa wanafunzi ambao nao wametoa
mapendekezo yao ya viwango katika maeneo mbalimbali.
2.2.
Prospectus
Kukosekana kwa Prospectus katika chuo
limekuwa ni suala amabalo wanafunzi wamekuwa wakiliwasilisha kwenye menejimenti
lakini ufumbuzi wake umeendelea kuwa kitendawili. Hali hii imesababisha wanafunzi
kulalamika rasmi na kudai haki yao ya kupata Prospectus. Suala hili lilikuwa
tayari limeshabainishwa na timu ya wataalamu iliyokwenda kukitembelea chuo
tarehe na hivyo Tume kwa barua yake ya
tarehe 4 Desemba 2012 ilikielekeza chuo kuwapatia wanafunzi Prospectus hiyo kabla
ya semesta hii kumalizika. Malekezo haya yanabakia palepale na pia chuo
kimelekezwa kuwapatia wanafunzi nakala ya Prospectus hiyo kwa mfumo wa
kielekroniki (e-copy) ifikapo tarehe 17 Desemba 2012 wakati uchapishaji wa
nakala za kutosha kwa wanafunzi na wafanyakazi ukiendelea.
2.3.
Huduma
za Maktaba
Kumekuwa na malalamiko kuhusu utoshelevu
wa vitabu na maandiko mengine katika maktaba ya chuo. Baada ya majadiliano
katika kikao Tume imeelekeza menejimenti na serikali ya wanafunzi ipitie maeneo
mbalimbali yanayolalamikiwa na kuandaa tarifa ya pamoja ya mapungufu yaliyopo
na mkakati wa kuyatatua. Taarifa hii iwe imekamilika ifikapo tarehe 28 Februari
2013 na nakala yake kuwasilishwa Tume. Mapungufu yote ya maktaba yawe
yamefanyiwa kazi na kutatuliwa kabla ya kufikia mwisho wa mwaka wa elimu wa
2012/13. Serikali ya wanafunzi inatakiwa kulifuatilia kwa karibu suala hili na
kutoa taarifa Tume endapo hakutakuwa na utekeleza kulingana na ratiba
iliyokubaliwa.
2.4.
Huduma
za Intenet
Kumekuwa na malalamiko pia kuhusu
upatikanaji wa huduma ya internet. Mada ya mjadala katika suala hili ilionekana
ni vyema menejimenti na viongozi wa wanafunzi wakaunda timu ya kulifuatilia kwa
undani ili kugundua chanzo cha tatizo kwani Chuo tayari kilikuwa kimelipia
huduma hiyo kwa kampuni inayohusika na huduma hiyo lakini upatikanaje wake
umekuwa siyo wa kuridhisha. Chuo kimeanza mchakato wa kupata kampuni nyingine
na pia kuangalia uwezekano wa kuunganishwa kwenye mkongo wa taifa. Timu
itakayoundwa imeelekezwa kukamilisha kazi yake na kuwasilisha taarifa ifikapo
tarehe 1 Januari 2013
2.5.
Mfumo
wa mitihani ya marudio
Wanafunzi pia walipendekeza kuwa na mfumo
wa supplementary examinations badala
ya ule wa retake ambao unatumika
sasa. Baada ya majadiliano ilibainika kwamba suala hili linahitaji utafiti
zaidi kabla ya kuamua kama mfumo wa sasa ubadilike. Hii inatokana na kukubaliana
kwamba kila mfumo una faida na hasara zake. Jambo la msingi ni kuhakikisha kila
upande, yaani wanafunzi, waalimu na menejimenti wanaelewa kwa ufanisi mfumo
unaotumika ikiwemo haki na majukumu yao katika utekelezaji wa mfumo huo. Chuo
kimeelekezwa kuwasilisha taratibu zinazotumika sasa katika mfumo wa retake ili Tume nayo iweze kungalia
taratibu hizo na kutoa ushauri wake ikiwa itabidi kufanya hivyo katika hili.
2.6.
Mfumo
wa utafiti na maandiko kwa wanafunzi wa mwaka wa tatu
Ilionekana pia kwamba wanafunzi hawana
picha kamili ya mfumo unaotumika katika masuala ya utafiti (research) na
maandiko ya wanafunzi baada ya tafiti hizo. Kutokana na hali hii kujitokeza
Tume ilielekeza menejimenti ya Chuo itoe ufafanuzi wa kutosha kwa wanafunzi
wote kuhusu hili. Ufafanuzi huo uende sambamba na miongozo ambayo tayari
imeshatolewa na tume kuhusiana na masuala ya mafunzo kwa vitendo katika ujumla
wake. Kimsingi suala hili ni la utekelezaji wa mitaala iliyoidhinishwa kutumika
katika Chuo hicho. Ni vyema basi pande zote zikaelewa kinachotarajiwa na
mitaala hiyo na kukitekeleza huku miongozo mbalimbali iliyopo ikitiliwa
maanani.
2.7.
Sifa
za waalimu
Wanafunzi pia wamehoji sifa za baadhi ya
waalimu. Baada ya majadiliamo Tume imelekeza ukaguzi ufanyike na menejimenti
kuwasilisha Tume orodha na sifa za waalimu ambao wanafundisha masomo mbalimbali
kwa hivi sasa. Orodha hii iandaliwe kwa kushirikisha viongozi wa wanafunzi na
kitengo cha udhibiti wa ubora cha Chuo (KIU
Quality Assurance Unit) na iwasilishwe Tume kabla ya tarehe 31 Desemba
2012. Orodha hii iambtane na nakala za vyeti vya waalimu wote.
2.8.
Serikali
ya Wanafunzi na Katiba yake
Kutokana na majadiliano, imeonekana
kwamba Serikali ya wanafunzi imekuwa haipati ushirikiano wa kutosha kutoka
menejimenti. Pia serikali ya wanafunzi haina Katiba kama inavyoelekezwa na
Sheria ya Vyuo Vikuu (Sura ya 346 ya Sheria za Tanzania) na Kanuni za Serikali
za Wanafunzi za 2012 (GN.455/2012). Hili limekuwa sehemu ya mvutano baina ya
serikali ya wanafunzi na menejimenti. Baada ya majadiliano, menejimenti
imekubali kukaa na serikali ya wanafunzi na kukubaliana bajeti ya serikali ya
wanafunzi kulingana na viwango vinavyolipwa na wanafunzi kwa ajili ya shughuli
mbalimbali za wanafunzi. Pia menejimenti imekubali kuwasaidia wanafunzi na
wafanyakazi kukamilisha Katiba zao ili kukidhi matakwa ya Sheria ya Vyuo Vikuu
kuhusu na masuala haya. Katiba hizi ziwe zimekamilishwa na kuwasilishwa Tume
ifikapo tarehe 31 Januari 2013.
2.9.
Uwakilishi
wa wanafunzi kwenye kamati na vyombo mbalimbali vya Chuo
Ilibainika katika majadiliano kwamba
wanafunzi wamekuwa hawana uwakilishi wa kutosha katika baadhi ya kamati au
vyombo vya Chuo ambavyo vinashughulikia masuala ya wanafunzi hususan ya
kitaaluma. Hali hii ni kinyume na matarajio ya Sheria ya Vyuo Vikuu. Tume
imeelekeza menejimenti ihakikishe wanafunzi wanapata uwakilishi katika kamati
au vyombo hivyo na kuwasilisha Tume taarifa ya utekelezaji wa suala hili
ifikapo tarehe 31 Desemba 2012.
2.10.
Ufundishaji
katika shahada za udaktari wa binadamu na uhandisi
Wanafunzi pia wametoa malalamiko yao
kuhusu utoshelevu wa mafunzo wanayopata katika masomo ya shahada za udaktari wa
binadamu na uhandisi. Baada ya kupokea malalamiko hayo Tume itaunda timu ya
wataalamu itakayoshirikisha wataalamu wa Tanganyika
Medical Association na Engineers
Registration Board ili kufanya uchunguzi wa kina kuhusu malalamiko
yaliyojitokeza na kutoa mapendekezo yake. Zoezi hili linatakiwa likamilike
ifikapo tarehe 15 Januari 2013 na hatua stahiki zianze kuchukuliwa baada ya
hapo. Sambamba na hili Tume inaandaa utaratibu wa kufanya tathmini ya masuala
mbalimbali katika chuo hiki ili kujiridhisha kama masuala mbalimbali
yanatekelezwa kwa mujibu wa sheria.
2.11.
Wanafunzi
wa kitanzania kufikiriwa kulipa ada ya chini kuliko wageni
Wanafunzi wa kitanzania walitoa ombi la kufikiriwa
kulipa ada ya chini kuliko wageni. Tume iliwaarifu wanafunzi kwamba hili ni
suala la kisera na kwamba litafikishwa kwenye Bodi ya Wadhamini wa Chuo. Lakini
pia wanafunzi walielezwa kuhusu mchakato unaoendelea katika Jumuia ya Afrika
Mashariki kuhusiana na masuala ya ada hususan mapendekezo kwamba wanafunzi wanaotoka
nchi moja na kwenda kusoma nchi nyingine ndani ya jumua walipe viwango sawa na
wazawa katika nchi hizo wanazokwenda kusoma. Pia serikali inafanyia kazi
uandaaji wa mfumo wa kutambua ada ya mwanafunzi katika programu (student
unit cost). Kwa mantiki hii suala hili linahitaji kufanyiwa kazi zaidi
na vyombo vinavyohusika kabla ya muafaka kufikiwa na kutekelezwa.
2.12.
Ratiba
za vipindi pamoja na waalimu kuwa na vipindi vingi
Ilijitokeza pia kwamba baadhi ya vipindi
hususan vya masomo ya Kompyuta vimekuwa na ratiba isiyokidhi mahitaji na
kusababisha wanafunzi kulundikana katika darasa moja wakati madarasa yapo
ambayo yangeweza kutumika katika masomo ya aina hiyo. Baada ya majadiliano Tume
imeelekeza suala hili liangaliwe na menejimenti kwa kushirikiana na uongozi wa
wanafunzi ili kulipatia ufumbuzi kabla ya semesta ya pili ya mwaka huu wa
masomo kuanza mwezi Machi 2013.
2.13.
Kitengo
cha Udhibiti wa Ubora cha Chuo (KIU Quality Assurance Unit)
Wanafunzi, pamoja na kupongeza uwepo wa
Kitengo cha Udhibiti wa Ubora cha Chuo, wamelalamikia ufanisi wa kitengo hicho
na hivyo kupendekeza kiboreshwe zaidi ili kuweza kuleta tija iliyotarajiwa.
Menejimenti pia imeridhia mapendekezo hayo na kuahidi kuyafanyia kazi kwa kushirikiana
na uongozi wa wanafunzi.
2.14.
Mahafali
Kumetokea pia malalamiko kwa upande wa
wanafunzi wanaohitimu katika fani mbalimbali kulazimishwa kulipa kiasi cha
shilingi laki tatu na pia kutakiwa kwenda Uganda kwa ajili ya kushiriki katika
mahafali. Suala hili lilikuwa katika masuala yaliyotolewa maelekezo natume
katika barua yake ya tarehe 4 Desemba 2012 yenye kumbukumbu na.
TCU/A.40/69/Vol.IV/15 . Tume imetoa maelekezo kwa Chuo kwamba mwanafunzi ana
haki ya kupewa cheti, stashahada au shahada husika endapo amehitimu na kufaulu
masomo yake, halazimiki kushiriki katika mahafali na hivyo halazimiki kulipa
ada ya aina yoyote endapo hatashiriki katika mahafali hayo. Wakati kipindi cha
mahafali kitakapowadia, chuo kinawajibika kutoa tangazo la kuwataarifu wanafunzi
kuhusu mahafali hayo na wale watakaopenda kushiriki wanahiyari ya kufanya hivyo
na kulipia ada ya majoho ambayo itapangwa na chuo. Pia chuo kimeelekezwa
kuandaa utaratibu wa kufanya mahafali yake hapa Tanzania kuanzia mahafali ya
wanafunzi watakaomaliza masomo yao katika mwaka wa masomo wa 2012/13. Mahafali
hayo yataongozwa na taratibu za mahafali zinaotumika hapa nchini.
2.15.
Mihadhara
ya kielimu
Pia yalitolewa malalamiko ya wanafunzi
kuhusu kufutwa kwa mihadhara katika semesta ya kwanza. Menejimenti ilieleza
tatizo lililojitokeza hadi kusitisha mihadha na kuahidi kurudisha mihadhara
hiyo kuanzia Januari 2013.
2.16.
Matokeo
kutolewa kwa wakati kupitia mtandao.
Wanafunzi pia walilitoa malalamiko yao
kuhusu kucheleweshewa matokeo yao. Pia wakati mwingine matokeo halisi ya
wanafunzi yamekuwa na utata. Kutokana na hali hii pande zote zilikubaliana
kutoa matokeo kwa njia ya mtandao. Zoezi hili liwe limekamilika na mfumo kuanza
kutumika katika semesta ya pili ya mwaka wa masomo wa 2012/13.
2.17.
Utaratibu
wa Wanafunzi wenye sifa za Diploma Kujiunga na Kozi mbalimbali za ngazi ya
Shahada
Suala hili lilijadiliwa na kufikia
muafaka kwamba taratibu zilizoainishwa katika miongozo ya Tume na ile ya Baraza
la Elimu ya Ufundi (NACTE) zitumike. Mwanafunzi mwenye diploma inayotambuka na
Tume au NACTE anaweza kujiunga na elimu ya juu ngazi ya Shahada kama ana sifa
stahiki. Matokeo ya wanafunzi wote wenye Diploma sharti yawe yamewasilisha Tume
au NACTE kwa wakati na kuingizwa kwenye mtandao (database) ambayo iko ili
mwanafunzi husika aweze kuomba udahili kupitia CAS. Menejimenti pamoja na
viongozi wa wanafunzi wamaekubaliana kulifanyia kazi hili kabla ya kuifika
mwisho wa mwaka wa masomo wa 2012/13.
2.18.
Malipo
wakati wa kujiandikisha chuoni
Wanafunzi walitoa malalamiko yao kuhusu
chuo kuwatoza ada wakati wa kujiandikisha (registration fee) na kwamba hili
lisifanyike kwa sababu baadhi yao tayari walishalipa ada ya udahili kupitia
CAS. Ufafanuzi ulitolewa kwamba ada ya udahili kupitia CAS ni tofauti na ada ya
usajili chuoni na hivyo wanafunzi wanawajibika kulipa kulingana na viwango
vilivyoidhinishwa na mamlaka za chuo.
3.
Hitimisho
Kutokana na kikao hiki Tume imebaini pia
mapungufu katika mawasiliano baina ya wanafunzi, wafanyakazi na menejimenti
hali ambayo imepelekea kwa pande husika kutoaminiana. Tume na Wizara zinashauri
pande zote kuwa na mawasiliano yenye nia ya kutatua matatizo badala ya kuyalea
na hivyo kuwa tatizo kubwa mbele ya safari. Hali kadhalika Tume imebaini
mapungufu ya jinsi masuala mbalimbali yanavyoshughulikiwa hususan kukosekana
kwa kumbukumbu za kimaandishi kuhusiana na changamoto mbalimbali zinazojitokeza
Chuoni na jinsi zinavyoshughulikiwa na pande zinazohusika. Kumbukumbu hizi huwa
zinasaidia katika kijua kiini cha tatizo, jinsi lilivyoshughulikiwa,
yaliyojitokeza na ni msaada wa aina gani unaweza kupatikana kutoka sehemu
nyingine nje au ndani ya Chuo chenyewe. Ni vyema pande zote zikakumbuka kwamba
“Chuo” ni vitu vingi vinavyofanya kazi kwa pamoja ikiwemo wamiliki, menejimenti,
wafanyakazi na wanafunzi. Tume inashauri pande zote kufanya kazi zake kwa
karibu na kuweka kumbukumbu za kimaandishi katika masuala mbalimbali.
Kikao pia kilibaini haja ya kuwa na
mabadiliko katika mitizamo. Baadhi ya wanafunzi na wafanyakazi wanaamini kwamba
Tume au Wizara ni lazima ifike Chuoni na kutatua matatizo yaliyopo hapo Chuoni (micro management). Kila Chuo kina vyombo
mbalimbali vya kutatua changamoto mbalimbali kwa mujibu wa Sheria ya Vyuo Vikuu.
Tume inapenda kuwaasa wananafunzi, wafanyakazi na menejimenti kufuata taratibu
zilizopo ndani ya Chuo ili kutatua matatizo mbalimbali yanayojitokeza. Tume pia
inashauri wadau wa elimu kuisoma kwa umakini Sheria ya Vyuo Vikuu ili kujua
namna ya kutatua changamoto mbalimbali za elimu ya juu Vyuoni. Hili litasaidia
sana katika kupata ufumbuzi wa changamoto mbalimbali kwa wakati na kabla
hazijawa kero.
Mwisho Tume inapenda kutoa wito kwa
wanafunzi, wafanyakazi na menejimenti ya Chuo na Vyuo vingine nchini kuchukua
hatua kurekebisha kasoro mbalimbali zinazojitokeza Vyuoni kwa wakati kabla
madhara makubwa hayajajitokeza. Kinga ni bora kuliko tiba.
Imetolewa
na
Katibu
Mtendaji,
Tume
ya Vyuo Vikuu Tanzania,
S.L.P.
6562, DAR ES SALAAM
Email:
es@tcu.go.tz
Simu:
+255 (0) 22 2772657
No comments:
Post a Comment