I.
UTANGULIZI:
a)
Maswali
1.
Mheshimiwa
Spika,
nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutuwezesha kutekeleza na kukamilisha
majukumu yetu katika muda uliopangwa. Katika Mkutano huu Maswali 120 ya Msingi na 305 ya Nyongeza ya Waheshimiwa Wabunge yalijibiwa na Serikali.
Aidha, jumla ya Maswali 12 ya Msingi
ya Papo kwa Papo na 11 ya Nyongeza
yalijibiwa na Waziri Mkuu.
b)
Miswada
2.
Mheshimiwa
Spika,
katika Mkutano huu, Bunge lako Tukufu lilijadili na kupitisha Miswada Mitatu (3). Miswada hiyo ni:
i)
Muswada wa Sheria ya Taifa ya Umwagiliaji wa
Mwaka 2013 [The National Irrigation Bill, 2013];
ii)
Muswada wa Sheria wa Vyama vya Ushirika wa
Mwaka 2013 [The Cooperative Societies Bill, 2013]; na
iii)
Muswada wa Sheria ya Marekebisho ya Sheria ya
Mabadiliko ya Katiba ya Mwaka 2013 [The Constitutional Review (Amendment) Bill,
2013].
3.
Mheshimiwa
Spika,
napenda nitumie nafasi hii kuwashukuru Waheshimiwa Wabunge kwa kujadili na
kukubali kupitisha Miswada hiyo kwa umahiri mkubwa. Aidha, niwapongeze Mawaziri
na Mwanasheria Mkuu wa Serikali pamoja na Wataalam wote waliohusika na
Maandalizi ya Miswada hiyo. Kipekee niwashukuru Wajumbe wa Kamati za Kudumu za
Bunge kwa kupitia Miswada yote na kutoa maoni yao, ambayo sehemu kubwa
yamezingatiwa na Serikali katika kuboresha Miswada hiyo.
4.
Mheshimiwa
Spika,
asubuhi ya leo Bunge lako Tukufu lilipokea Kauli za Mawaziri wa Fedha na
Uchukuzi. Wote tunawashukuru kwa maelezo yao.
II.
UTEKELEZAJI WA MFUMO WA MATOKEO MAKUBWA SASA “BIG RESULTS NOW”
5.
Mheshimiwa
Spika, katika
Mkutano wa Kumi na Moja wa Bunge uliomalizika mwezi Juni, 2013 Serikali
iliahidi kwamba, katika Bajeti ya mwaka 2013/2014 itaanza kutekeleza Mfumo Mpya
wa Ufuatiliaji na Tathmini ya Utekelezaji wa Miradi
ya Maendeleo ambao unajulikana kwa dhana
mpya ya ‘Tekeleza Sasa kwa Matokeo
Makubwa’ (Big Results Now-BRN). Napenda kuliarifu Bunge lako Tukufu kwamba, Mfumo huo
mpya umeanza kutekelezwa kama ilivyokusudiwa.Utekelezaji
wa Mfumo huu mpya umekuwa unatekelezwa
katika mikondo (streams) mikuu miwili,
inayoenda sambamba. Mkondo wa Kwanza ni kujenga na kuimarisha mfumo utakaohakikisha kuwa matokeo
Makubwa tarajiwa katika mikakati yetu ya kuleta maendeleo endelevu Nchini yanapatikana
(Strengthening the Delivery System).
Mkondo wa Pili ni kusimamia,
kufuatilia na kutathmini utekelezaji wa mikakati iliyoainishwa katika Awamu ya
Kwanza ya uchambuzi wa Kimaabara (LABs).
6.
Mheshimiwa
Spika,
hadi kufikia mwishoni mwa mwezi Juni,
2013 maandalizi muhimu ya Awamu ya Kwanza ya uchambuzi wa kina wa kimaabara wa maeneo
sita (6) yaliyochaguliwa Kitaalam ulikuwa umekamilika. Napenda kuwakumbusha kuwa, maeneo
hayo
sita ni: Nishati ya Umeme, Uchukuzi, Kilimo,
Elimu, Maji na Ukusanyaji wa Mapato. Kazi
zilizotekelezwa katika kipindi hiki kifupi cha kuanzia Julai 2013 hadi sasa ni
pamoja na zifuatazo:
a)
Serikali imemteua Mtendaji Mkuu wa Taasisi
Mpya ya President’s Delivery Bureau (PDB) na amekwishaanza kazi tayari. Vilevile,
Naibu Mtendaji Mkuu wa Taasisi hiyo anayehusika na masuala ya Mageuzi ya Kilimo
ameteuliwa hivi karibuni;
b)
Watendaji wa Wizara husika pamoja na Wakuu wa
Mikoa wote, Makatibu Tawala wa Mikoa na Wakuu wa Wilaya zote Nchini wamepata
mafunzo kuhusu Mfumo Mpya wa Tekeleza kwa Matokeo Makubwa Sasa;
c)
Mawaziri wa Wizara Sita zilizoanza kutekeleza
Mfumo Mpya wa ‘Tekeleza Sasa kwa Matokeo
Makubwa’ (Big Results Now) wameingia Mikataba ya Utendaji na Mheshimiwa
Rais (Performance Contract) yenye
Viashiria vya Utekelezaji (Key
Performance Indicators). Aidha, Makatibu Wakuu wa Wizara Sita pamoja na
Watendaji wao, Wakuu wa Mikoa yote, Makatibu Tawala wa Mikoa, pamoja na
Watendaji wao, wote wameingia Mikataba hiyo ya utendaji kazi ili kufikia
malengo yaliyowekwa;
d) Muundo wa Taasisi ya President’s Delivery Bureau na ule wa
Vitengo vya Kusimamia Utekelezaji katika Wizara (Ministerial Delivery Units – (MDUs)) umeidhinishwa tangu mwanzoni
mwa mwezi Agosti, 2013. Aidha, tangu mwezi Julai 2013 Wizara zinazohusika na
matokeo ya awali zimeunda timu za muda za kusimamia na kufuatilia utekelezaji
ili usimamizi stahiki wa utekelezaji uweze kuendelea wakati taratibu za
kupatikana kwa watumishi wa kudumu zikiendelea;
e) Wizara
zote sita zenye Miradi ya Kipaumbele chini ya Mfumo wa ‘Tekeleza Sasa kwa Matokeo Makubwa’ (Big Results Now) ambazo
ni Nishati, Kilimo, Maji, Elimu, pamoja na Uchukuzi zimeanza utekelezaji wa
Miradi husika; na
f)
Wizara zote Sita zimeanza kuandaa ripoti za
utekelezaji za kila wiki na kuziwasilisha kwenye President’s Delivery Bureau kama mfumo unavyoainisha.
7.
Mheshimiwa
Spika, kazi
nyingine zilizofanyika ni kuundwa na kuanza kazi kwa Kamati Maalum za Kuratibu
na Kusimamia Utekelezaji wa Miradi ya ‘Tekeleza
Sasa kwa Matokeo Makubwa’ (Big Results Now) zinazojulikana kama National
Key Results Areas (NKRA) Steering
Committees. Kamati hizi zimeundwa na Wawakilishi wa Wadau muhimu katika
kuhakikisha mikakati ya utekelezaji inatekelezwa na matokeo tarajiwa yanapatikana kwa wakati. Kamati hizi
zinaongozwa na Mawaziri husika na zinakutana mara moja kila mwezi kujadili
mwenendo wa utekelezaji, ili kutatua vikwazo na kushughulikia changamoto
mbalimbali zinazojitokeza katika utekelezaji.
8.
Mheshimiwa
Spika,
vilevile, Kamati ya Kitaifa ya Kusimamia Mageuzi na Utekelezaji (Transformation and Delivery Council – (TDC))
imeundwa na kuanza kazi. Kamati hii ambayo Mwenyekiti wake ni Mheshimiwa Rais
ndiyo yenye mamlaka ya kusimamia utekelezaji katika Mfumo wa ‘Tekeleza Sasa kwa Matokeo Makubwa’ (Big
Results Now). Kamati hii itakuwa inakutana mara moja kila
mwezi kutathmini maendeleo ya utekelezaji na vilevile kuzipatia ufumbuzi
changamoto na vikwazo ambavyo vitakuwa vimeshindwa kupatiwa suluhisho stahiki
katika ngazi za Wizara. Kamati hiyo itafanya
kikao chake cha kwanza baadaye mwezi huu ambapo itapokea muhtasari wa taarifa
ya utekelezaji wa ‘Tekeleza Sasa kwa
Matokeo Makubwa’ (Big Results Now) na kisha kutoa
maamuzi na muongozo stahiki wa hatua za utekelezaji zinazofuata pale
itakapohitajika. Katika maandalizi ya Kikao hicho, nilikutana na Mawaziri wote Sita
wanaohusika tarehe 21 Agosti, 2013 kujadili hatua za utekelezaji na changamoto
zilizopo na mikakati ya kuzipatia ufumbuzi. Aidha, kuanzia tarehe 7 hadi 8
Septemba, 2013 Ofisi yangu inatarajia kukutana na Wakuu wa Mikoa na Makatibu
Tawala wa Mikoa kupitia na kujadili Taarifa za Utekelezaji katika kipindi cha
miezi miwili iliyopita.
9.
Mheshimiwa
Spika,
muda ambao utekelezaji wa mfumo wa ‘Tekeleza
Sasa kwa Matokeo Makubwa’ (Big Results Now) umeanza
kutekelezwa rasmi ni mfupi mno, lakini dalili zinaonesha kuwa, matokeo mazuri
yataanza kuonekana muda si mrefu kuanzia sasa na yatakuwa yakianishwa kadri
yanavyojitokeza. Serikali kwa ujumla imejipanga kuhakisha Miradi ya ‘Tekeleza Sasa kwa Matokeo Makubwa’ (Big
Results Now) inatekelezwa kwa wakati na kwa ukamilifu kwa kuzingatia
Viashiria vya Utekelezaji (Key
Performance Indicators - KPIs) vilivyoainishwa
wakati wa uchambuzi wa kimaabara kwa mwaka huu wa fedha.
III.
KILIMO
a)
Hali ya
Chakula
10.
Mheshimiwa
Spika, tathmini
ya awali ya uzalishaji wa mazao ya chakula katika msimu wa 2012/2013
iliyofanyika kati ya Mwezi Julai na Agosti 2013 kwa Mikoa 25 imeonesha kuwa
Mikoa 8 ya Rukwa, Katavi, Mbeya, Ruvuma, Iringa, Kagera, Geita na Njombe itazalisha
ziada ya chakula. Aidha,
Mikoa 8 ya Kigoma, Simiyu, Morogoro, Lindi, Mtwara, Pwani, Manyara, na Tanga itajitosheleza
kwa chakula. Aidha, Mikoa 9 ya Dar es Salaam, Dodoma, Tabora, Arusha, Mwanza,
Shinyanga, Singida, Kilimanjaro na Mara itakuwa na uhaba wa chakula na kwamba
Halmashauri 60 katika Mikoa 19 zitakuwa na maeneo tete
yatakayokabiliwa na uhaba wa chakula.
11.
Mheshimiwa
Spika, kwa
ujumla hali ya uzalishaji na upatikanaji wa Chakula Nchini hadi kufikia Mwezi
Agosti 2013 ni ya kuridhisha katika maeneo mengi kufuatia mavuno ya msimu wa
2012/2013 kuanza kuingia sokoni. Bei za wastani za vyakula sasa hasa kwa mazao
ya mahindi na mchele zimeanza na zinaendelea kushuka kufuatia uvunaji wa mazao
hayo katika maeneo mbalimbali ya Nchi. Uchambuzi unaonesha kuwa bei ya wastani ya
Mahindi Kitaifa imeshuka kutoka bei ya kilele ya Shilingi 774 kwa Kilo mwezi Februari, 2013 hadi Shilingi 513 kwa Kilo mwezi Agosti, 2013.
Aidha, bei ya wastani ya mchele Kitaifa imeendelea kushuka kutoka Shilingi 1,825 kwa Kilo
mwezi Februari, 2013 na kufikia Shilingi
1,215 kwa Kilo mwezi Agosti, 2013.
12.
Mheshimiwa
Spika, Wakala wa Hifadhi ya
Chakula ilianza kazi ya ununuzi wa Nafaka (Mahindi na Mtama) Mwezi Julai, 2013 katika Vijiji kwa Shilingi 450 kwa kilo na katika Miji kwa
Shilingi 480 kwa kilo. Aidha, ili
kuufanya Wakala kupata chakula cha kutosha kinyume na ilivyokuwa mwaka jana
2012/2013, na kuwawezesha kushindana na wafanyabiashara, Serikali iliamua
kuongeza bei watakayotumia Wakala kununulia nafaka hiyo hadi kufikia Shilingi 500 kwa Kilo katika vituo vyote vya
ununuzi.
13.
Hali
ya ununuzi na akiba ya chakula kupitia Wakala wa Hifadhi ya Chakula ya Taifa
(NFRA) inaendelea vizuri, na kwamba katika msimu wa
mwaka 2013/2014, Wakala umepanga kununua Tani
200,000 za nafaka kupitia kanda zake kama ifuatavyo: Makambako (Tani 40,000); Sumbawanga (Tani 50,000); Songea (Tani 50,000); Dodoma (Tani 15,000); Arusha (Tani 20,000); Dar es Salaam (Tani
10,000); na Shinyanga (Tani 15,000).
Hadi kufikia tarehe 03 Septemba, 2013 Wakala wa Taifa
wa Hifadhi ya Chakula umenunua kiasi cha Tani 159,602 za Nafaka ambapo Tani 159,421
ni Mahindi na Tani 181 ni Mtama. Akiba
ya nafaka katika Maghala ya Wakala wa Taifa wa Hifadhi ya Chakula kwa sasa ni
Tani 182,587 zikiwemo Tani 182,406 za Mahindi na Tani 181 za Mtama. Kiasi hiki kinajumuisha
Tani 22,985 zilizokuwepo katika
Maghala kabla ya kufanyika kwa manunuzi hayo.
14.
Napenda kuwahakikishia Wananchi wote kupitia
Bunge lako Tukufu kwamba Serikali imejipanga vizuri. Chakula cha kutosha kipo
kwa maeneo yanayoelezwa kuwa na uhaba wa chakula; na hakuna Mwananchi
atakayepoteza maisha yake kutokana na kukosa chakula.
Nitumie fursa hii kuwaagiza Wakuu wa Mikoa na Wilaya zenye chakula cha ziada
kuwahimiza Wakulima kuhifadhi chakula
cha kutosha kwa mahitaji ya Kaya zao. Aidha, Halmashauri za Wilaya ziweke
Mikakati madhubuti ya kuzuia ununuzi holela wa chakula kutoka katika mashamba
ya Wakulima.
b)
Maandalizi
ya Pembejeo za Kilimo kwa Msimu wa 2013/2014
15.
Mheshimiwa Spika, tutakumbuka kuwa
katika Mkutano wa 11 wa Bunge nilieleza changamoto zilizoukumba Mfumo wa
kusambaza Pembejeo kwa njia ya Vocha. Serikali iliamua kutafuta Mfumo tofauti
ili kuondokana na changamoto hizo. Moja ya hatua zilizochukuliwa ni kuweka
utaratibu na uwiano wa Asilimia 80 kwa Vocha na Asilimia 20
kwa mikopo. Aidha, Serikali imeidhinisha Bajeti ya Shilingi Bilioni 112.46 kati ya kiasi hicho Shilingi
Bilioni 19.97 za ufadhili wa Benki
ya Dunia na Shilingi Bilioni 92.49 za
Serikali kwa ajili hiyo.
16.
Mheshimiwa Spika, taratibu
za zabuni za kuchapisha Vocha kwa ajili ya Mfumo huu wa ruzuku ya Vocha
zimekamilika na hadi kufikia tarehe 29 Agosti 2013, Awamu ya Kwanza ya Vocha 300,000 kati ya Vocha 523,000 zinazohitajika kwa ajili ya
maeneo yanayowahi msimu zilishawasili Nchini na zinaanza kusambazwa kwenda
katika Mikoa ya Njombe, Mbeya, Katavi, Kigoma na Mwanza. Kiasi cha Vocha
zilizobaki zinategemewa kusambazwa mara zitakapowasili baadaye mwezi Septemba, 2013.
17.
Mheshimiwa
Spika, katika
kujiandaa na utekelezaji wa utaratibu huu mpya wa upatikanaji wa mikopo ya
pembejeo kwa njia ya Vikundi
vya Wakulima, Serikali imeteua Mikoa Saba (7) ya Ruvuma, Njombe, Mbeya, Iringa,
Manyara, Geita na Shinyanga kuanza na Vyama vya
Ushirika vya Mazao (AMCOS) na Ushirika wa Kifedha
(SACCOS) ambavyo vina Mikataba na Wakala wa Hifadhi ya Chakula ya Taifa (NFRA).
Aidha, Serikali imeona ni vyema kuvishirikisha pia Vikundi vingine kama vya
Umwagiliaji Maji ambavyo vina sifa ya kukopesheka.
18.
Ili kuhakikisha Mfumo huu mpya unasimamiwa na
unatekelezwa kikamilifu na kuleta matokeo yaliyotarajiwa, Serikali katika
kipindi cha mwezi Septemba 2013 itaendesha Semina ya kutoa elimu ya mpango huu
kwa watendaji wa Kilimo na Ushirika katika ngazi za Mikoa na Wilaya na
Wawakilishi wa Vyama vya Ushirika katika Mikoa husika.
19.
Napenda kulieleza Bunge lako Tukufu na
Wananchi wote kwa ujumla kuwa Serikali itaendelea kufuatilia kwa karibu
upatikanaji na usambazaji wa Pembejeo na Vocha za Ruzuku kwa mfumo huu. Nitumie
nafasi hii kuwaagiza Wakuu wa Mikoa na Wilaya na Wakurugenzi wa Halmashauri,
kusimamia kwa karibu upatikanaji na usambazaji wa Vocha na pembejeo hizo ili kuwasaidia Wakulima kuzipata mapema na
kwa kiwango cha ubora unaotakiwa.
IV.
NISHATI
a)
Ujenzi wa Miundombinu ya Gesi Asilia
20.
Mheshimiwa Spika, Serikali inaendelea na
utekelezaji wa miradi ya Kitaifa ya Kipaumbele katika Sekta ya Nishati katika
Mfumo Mpya wa ‘Tekeleza Sasa kwa
Matokeo Makubwa’ (Big Results Now). Miongoni mwa Miradi hiyo ni ujenzi wa Bomba la Gesi Asilia kutoka Mtwara
na Lindi hadi Dar es Salaam pamoja na kujenga Mitambo miwili (2) ya kusafisha
gesi hiyo katika maeneo ya Mnazi Bay-Madimba (Mtwara) na Kisiwa cha Songo Songo
(Lindi).
21.
Mheshimiwa Spika, hadi sasa Meli nne (4) kati ya meli 12 zimewasili
Nchini zikiwa na shehena ya jumla ya Vipande 16,623 vya mabomba ambayo
yameanza kusambazwa katika maeneo husika. Mabomba hayo yatawezesha ujenzi wa
bomba wa umbali wa Kilomita 194 kati
ya Kilomita 532 za umbali wa mradi
wote. Kazi ya ujenzi wa nyumba za Wafanyakazi wa Mradi inaendelea, Mfereji wa
Mabomba (Mkuza) umesafishwa kwa umbali upatao Kilomita 293 na kazi ya kuunga bomba (welding) imeanza tangu
tarehe 26 Agosti, 2013. Kazi ya kulaza bomba kutoka Mtwara hadi Dar es Salaam
inategemewa kukamilika ifikapo mwezi Juni, 2014 na kukamilika kwa mradi wote
kunatarajiwa kuwa Desemba, 2014.
22.
Mheshimiwa Spika, Bomba hilo la Gesi
linatarajiwa kusambaza Gesi katika maeneo ya Mtwara, Lindi, Kilwa, Somanga
Fungu, Mkuranga, Dar es Salaam na maeneo mengine ya Tanzania kwa matumizi
mbalimbali. Bomba litakuwa na uwezo wa kusafirisha Gesi Asilia futi za ujazo Milioni 784 kwa siku. Aidha, Bomba hilo
litakuwa na uwezo wa kusafirisha kiasi cha futi za ujazo Milioni 1,002 baada ya kujenga vituo viwili
vya kushindilia Gesi Asilia
vitakavyojengwa maeneo ya Madimba (Mtwara) na Songo Songo (Lindi). Ni dhahiri
kwamba kukamilika kwa Mradi huu mkubwa wa ujenzi wa Miundombinu ya Gesi Asilia
ni kichocheo kikubwa cha Maendeleo kwa Wananchi wa maeneo hayo na kwa Uchumi wa
Taifa letu kwa ujumla.
b)
Usambazaji Umeme Vijijini
23.
Mheshimiwa Spika, Serikali pia
imedhamiria kuendeleza Miradi ya kusambaza Umeme Vijijini kupitia Wakala wa
Usambazaji Umeme Vijijini (Rural Energy
Agency – REA). Tayari Miradi kumi (10) ya usambazaji umeme ipo katika hatua
mbalimbali. Zabuni za kutafuta Wakandarasi zimetangazwa, wakati Miradi minne
(4) ipo katika hatua za utekelezaji (Implementation
Phase). Miradi iliyoanza kuwaunganishia
wateja umeme wa Gridi ya Taifa ni; “Pending
and New Application for Customer Connections” ambao unatekelezwa na TANESCO.
Mradi huu kwa kipindi cha mwezi Januari mpaka Agosti 2013, jumla ya Wateja 91,199 waliunganishiwa umeme. Kati
yao wateja wapatao 17,355, sawa na
Asilimia 19 waliunganishwa katika
kipindi cha mwezi Julai mpaka Agosti, 2013 ikiwa ni sehemu ya utekelezaji wa
Mfumo mpya wa ‘Tekeleza Sasa kwa
Matokeo Makubwa’ (Big Results Now). Jitihada za kuendeleza vyanzo vya Nishati Jadidifu (Renewable Energy) bado zinaendelea kwa kasi kwani Mradi wa “Sustainable Solar Market Packages (SSMP I)”
ambao unatekelezwa Wilayani Sumbawanga Mkoa wa Rukwa chini ya msaada wa Benki
ya Dunia pamoja na Serikali ya Tanzania. Tayari Taasisi za Umma 300 pamoja na Kaya 250 za Watu Binafsi zimefungiwa mifumo ya umeme-jua.
24.
Mheshimiwa Spika, miradi ya umeme
itokanayo na maporomoko madogo ya maji ya Mawengi, (Njombe) utakaozalisha
Megawati 0.3, Mwenga, (Iringa)
utakaozalisha Megawati 4.0 na
Mbagamao, (Ruvuma) utakaozalisha Megawati 1.0
nayo ipo katika hatua mbalimbali za utekelezaji na uunganishaji wateja ambapo hadi kufikia
tarehe 30 Agosti, 2013, jumla ya Wateja 1,510 kati ya 4,922 wanaolengwa wameunganishiwa
umeme. Aidha, uzinduzi wa utekelezaji wa Mradi wa “Electricity V Package III” ulifanyika tarehe 18 Julai, 2013, huko
Ushirombo Bukombe. Mradi huo utatekelezwa kwenye Mikoa minne ya Kanda ya Ziwa
ambayo ni: Geita, Mwanza, Simiyu na Shinyanga. Mradi utakapokamilika
unatarajiwa kufikisha umeme katika Vijiji
na kuunga wateja wa awali wasiopungua
18,600. Mradi huu unagharimiwa kwa mkopo wa masharti nafuu kutoka Benki ya
Maendeleo ya Afrika na Serikali ya Tanzania.
25.
Mheshimiwa Spika, taratibu za kuwapata
Wakandarasi kwa ajili ya kutekeleza Mradi Kabambe wa kupeleka Umeme Vijijini
Awamu ya Pili kwa njia ya Turnkey
katika Mikoa ya Tanzania Bara chini ya ufadhili wa Mfuko wa Wakala wa Nishati
Vijijini (Rural Energy Agency – REA)
umekamilika na tayari Mikataba ya kutekeleza Mafungu ya Kazi kwa ajili ya
kupata Wazabuni (Lots) 15
zilizopata Wakandarasi imesainiwa. Mikataba hiyo 15 ni kwa ajili ya ujenzi wa Vituo vya kusambaza umeme vya Misongo
ya Kilowati 11/33 vya Kigoma, Kasulu,
Kibondo, Ngara, Mbinga na Tunduru; usambazaji umeme Vijijini katika Mikoa ya
Katavi, Ruvuma, Mtwara, Njombe, Iringa, Dodoma, Singida, Shinyanga, Simiyu,
Tabora, Mwanza, Mara, Arusha na Kilimanjaro. Aidha, Mafungu ya Kazi kwa ajili
ya kupata Wazabuni (Lots) 10 hazikupata Wakandarasi zimetangazwa
upya tarehe 16 Agosti, 2013. Zabuni zitakazopokelewa zinatarajiwa kufunguliwa
tarehe 2 Oktoba, 2013. Mafungu ya Kazi kwa ajili ya kupata Wazabuni (Lots) hizo 10 ziligawanywa zaidi na kupata Lots
ndogondogo 20 ili kuwezesha
utekelezaji wa haraka na kwa muda mfupi. Mikoa ambayo inahusika katika Mafungu
ya Kazi kwa ajili ya kupata Wazabuni (Lots)
10 ni Geita, Kigoma, Rukwa, Mbeya,
Pwani, Kagera, Manyara, Tanga, Lindi na Morogoro. Utekelezaji wa miradi yote ya
Mafungu ya Kazi kwa ajili ya kupata Wazabuni (Lots) 25 unategemewa
kukamilika mwishoni mwa mwezi Juni, 2015.
26.
Mheshimiwa Spika, nitumie nafasi hii
kutoa wito kwa Wananchi wote na Watekelezaji wa Mradi huu kushirikiana kwa
karibu katika kuhakikisha kwamba Miradi hii yote inakamilika.
V.
MAJI
a)
Mfuko wa Maji
27.
Mheshimiwa
Spika,
Wizara ya Maji imekuwa
ikipokea
maoni na ushauri kutoka kwa Waheshimiwa Wabunge
na Wadau mbalimbali kuhusu Bajeti na utekelezaji wa Miradi na
Programu
mbalimbali
za Sekta ya
Maji. Serikali inaendelea na mchakato wa
kuanzisha Mfuko wa Maji (National Water
Investment Fund) ili kuongeza fedha za uwekezaji katika Sekta ya Maji kama
ilivyoainishwa katika Sheria ya Huduma za Maji na Usafi wa Mazingira Namba 12
ya mwaka 2009 kwenye kifungu cha 44. Vyanzo vya mapato kwa utekelezaji huo ni
fedha zilizoidhinishwa na Bunge na zitakazotolewa na Washirika wa Maendeleo.
Hata hivyo, uanzishwaji wa Mfuko huo unahitaji pia maboresho kwenye Sheria za
maji zilizopo. Aidha, katika Bajeti ya mwaka 2013/2014, jumla ya Shilingi Milioni 100 zimetengwa kama
kianzio (seed money) cha Mfuko wa
Maji. Hata hivyo, kutokana na umuhimu na ukubwa wa uwekezaji unaohitajika
kwenye Sekta ya Maji, Wizara imebaini kuwa vyanzo vya fedha vilivyobainishwa kwenye
Sheria ya Maji havitoshelezi. Hivyo, Wizara
itaanza mchakato wa kuifanyia marekebisho Sheria hii ili kuongeza wigo wa
vyanzo vya mapato ya Mfuko.
b)
Nyongeza ya Bajeti ya
Maji Shilingi Bilioni 184.5
28.
Mheshimiwa Spika, itakumbukwa kuwa, katika hatua za mwanzo za mchakato wa
Bajeti ya mwaka 2013/2014, Serikali ilikuwa imetenga fedha za Miradi ya
Maendeleo jumla ya Shilingi Bilioni
379.4 kwa ajili ya utekelezaji wa Miradi ya Maji Nchini. Miradi hiyo ililenga
kuimarisha huduma za Maji Mijini na Vijijini, ikiwa ni pamoja na uendelezaji na
usimamizi wa rasilimali za maji. Pamoja na fedha hizo za Miradi, Serikali pia ilikuwa
imetenga fedha za Matumizi Mengineyo Shilingi Bilioni 4.8 kwa ajili ya shughuli za uendeshaji ikiwa ni pamoja na
ufuatiliaji wa utekelezaji wa Miradi ya Maendeleo Nchi nzima.
29.
Hata
hivyo, kutokana na mahitaji makubwa ya huduma za maji Nchini, fedha
zilizotengwa awali zilikuwa hazitoshi kufikia malengo yaliyowekwa. Kwa
kuzingatia hilo, Serikali iliiongeza Bajeti ya Wizara ya Maji kwa jumla ya
Shilingi Bilioni 184.5 ambapo kati
ya fedha hizo, Shilingi Bilioni 173.8
zilielekezwa kwenye Miradi ya Maendeleo na Shilingi Bilioni 10.7 zilielekezwa kwenye shughuli za
uendeshaji. Hivyo, baada ya nyongeza hiyo, fedha za maendeleo sasa ni Shilingi
Bilioni 553.2. Utekelezaji wa Miradi
ya Maji iliyopangwa mwaka 2013/2014 kwa kutumia Bajeti hii mpya utawezesha
kuwapatia Wananchi wa Vijijini huduma ya maji hadi Asilimia 60 ifikapo mwezi Juni 2014 kutoka Asilimia 57.8 za sasa.
30.
Mheshimiwa Spika, lengo la Serikali ni kutoa huduma ya maji kulingana na
malengo ya Milenia na Ilani ya Chama Cha Mapinduzi inayoelekeza Serikali
kuhakikisha kuwa Wananchi waishio Vijijini wanapata huduma ya maji hadi kufikia Asilimia 65 ifikapo mwaka 2015. Hivyo,
kwa fedha hizi za nyongeza, Vijiji Vitatu (3) vimeongezwa kwa kila Halmashauri
ili kukamilisha jumla ya Vijiji Vitano (5) vya Awamu ya Pili. Fedha hizi za
nyongeza zitatumika pia kugharamia baadhi ya Miradi ya Maji Vijijini
inayoendelea kutekelezwa na Halmashauri kama ujenzi wa Mabwawa, uchimbaji wa
Visima na kuendelea kugharamia Kampeni ya Usafi wa Mazingira.
c)
Utekelezaji wa Miradi ya Maji baada
ya Nyongeza
31.
Mheshimiwa Spika, fedha za nyongeza kwenye Miradi ya Maendeleo Shilingi
Bilioni 173.8 zitaelekezwa katika Miradi
kama ifuatavyo:
a)
Shilingi Bilioni 65 kwa ajili ya utekelezaji wa Mradi
wa Vijiji 10 kwa kila Halmashauri;
b)
Shilingi Bilioni 65.6 kwa ajili ya kutekeleza Miradi mbalimbali ya Maji Vijijini itakayoleta matokeo ya
haraka;
c)
Shilingi
Bilioni 18.7 kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya kusambaza Maji katika
Mabwawa yaliyojengwa Iguluba, Sasajila, Habiya, Kirurumo, SekeIdidi, Matwiga,
Kidete, Kawa, Mwanjoro na Wegero;
d)
Shilingi Bilioni 11.7 kwa ajili ya kukarabati na kujenga
Miradi yenye kutoa huduma kwa Wananchi
wengi na Vijiji vingi zaidi; na
e)
Shilingi Bilioni 12.9 kwa ajili ya ujenzi wa mradi wa
kutoa maji kutoka Mto Ugala kwenda Miji ya Urambo na Kaliua na kugharamia
uboreshaji wa huduma ya maji katika Miji Mikuu ya Mikoa mipya.
32.
Mheshimiwa Spika, kwa upande wa Matumizi Mengineyo
(OC), nyongeza ya Shilingi Bilioni 10.7 imefanya
OC kufikia Shilingi Bilioni 15.5.
Fedha hizo zitasaidia Wizara kusimamia kikamilifu utekelezaji wa Programu ya
Maji inayotekelezwa Nchi nzima, kulipia umeme wa Mamlaka za daraja B, C na miradi
ya Kitaifa, kulipia stahili za Watumishi wa Wizara wanaofikia 1,541, kulipia huduma mbalimbali na
Sekta Binafsi, kugharamia uendeshaji wa Chuo cha Maji kwa kulipia gharama za
ufundishaji na chakula cha Wanafunzi, na kulipia ada za Taasisi za nje kulingana
na mikataba na maridhiano na Nchi yetu.
33.
Mheshimiwa Spika, napenda kutoa wito kwa Watumishi
wote watakaohusika katika utekelezaji wa Miradi hii kutumia fedha hizi kulingana na mipango
iliyowekwa ili Wananchi wawe na imani na juhudi hizi za Serikali za kuongeza Bajeti ya Maji.
VI.
MAANDALIZI
YA KATIBA MPYA
a)
Maendeleo ya Mchakato wa Mabadiliko ya Katiba
34.
Mheshimiwa
Spika, kama
sote tunavyofahamu, tarehe 3 Juni 2013, Makamu wa Rais, Mheshimiwa Dkt.
Mohammed Gharib Bilal alizindua Rasimu ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa
Tanzania iliyoandaliwa na Tume ya Mabadiliko ya Katiba katika hafla
iliyofanyika katika Viwanja vya Karimjee jijini Dar es Salaam.
35.
Mheshimiwa
Spika,
baada ya kuzinduliwa kwa Rasimu hiyo ya Katiba, Tume ya Mabadiliko ya Katiba
ilichapisha nakala za kutosha na kuzisambaza Nchini kote katika Ofisi za
Watendaji wa Vijiji, Mitaa, Kata, Vitongoji na Shehia kwa upande wa Zanzibar
ili kuwawezesha Wananchi kuisoma, kuijadili na kutoa maoni.
36.
Mheshimiwa
Spika,
mara baada ya Uzinduzi wa Baraza, Tume ilianza mchakato wa kuandaa Mabaraza ya
Katiba. Mabaraza hayo yamegawanyika katika makundi mawili: Kundi la Kwanza, ni Mabaraza ya Katiba ya Wilaya katika ngazi ya
Serikali za Mitaa na Kundi la Pili
ni Mabaraza ya Katiba ya Taasisi, Asasi, Taasisi na Makundi yenye Watu wenye
malengo yanayofanana.
37.
Mheshimiwa
Spika,
Mabaraza ya Katiba ya Wilaya yalisimamiwa na kuendeshwa na Tume kuanzia tarehe
12 Julai 2013 hadi tarehe 2 Septemba 2013. Jumla ya Wajumbe 10,932 wa Mabaraza
ya Wilaya walipatikana. Vilevile, nakala za kutosha za Rasimu ya Katiba
zilisambazwa kwa Asasi, Taasisi na Makundi ya watu wenye malengo yanayofanana.
Pamoja na usambazaji huo, Rasimu ya Katiba iliwekwa katika tovuti ya Tume (www.katiba.go.tz)
ili kuwawezesha Wananchi wengi zaidi kupata Rasimu ya Katiba kwa urahisi na
hivyo kushiriki katika mchakato huu muhimu kwa Taifa letu.
38.
Mheshimiwa
Spika,
Tume kwa kushirikiana na Shirikisho la Vyama vya Watu wenye Ulemavu Tanzania
(SHIVYAWATA), kwa upande wa Tanzania Bara na Umoja
wa Watu Wenye Ulemavu Zanzibar (UWZ),
iliandaa na kuendesha mikutano miwili ya Mabaraza ya Katiba ya Watu wenye
Ulemavu Mjini Zanzibar tarehe 5 Agosti, 2013 na hapa Dodoma tarehe 15 Agosti,
2013. Mikutano hii ilitoa fursa kwa Wawakilishi wa Watu wenye Ulemavu wa aina
zote kushiriki na kutoa maoni yao kuhusu Rasimu ya Katiba.
39.
Mheshimiwa Spika, Sambamba na Mabaraza
ya Katiba ya Wilaya, Tume iliruhusu Asasi, Taasisi na Makundi ya watu wenye
malengo yanayofanana kuunda na kuendesha Mabaraza
ya Katiba kwa lengo la kuijadili na kuitolea maoni Rasimu ya Katiba na
kisha kuwasilisha maoni yao Tume. Mabaraza haya yalikuwa na uhuru wa kuanza
kuijadili Rasimu ya Katiba mwezi Juni, 2013 na yalipaswa kuwasilisha maoni na
mapendekezo yao kwa Tume kabla au ifikapo tarehe 31 Agosti, 2013.
40.
Mheshimiwa
Spika, kwa
sasa Tume inachambua maoni
yaliyotolewa na Mabaraza ya Katiba ya Wilaya, Asasi, Taasisi na Makundi ya watu
wenye malengo yanayofanana. Baada ya uchambuzi huu kukamilika, Tume itandaa
Ripoti ambayo itaambatisha Toleo la Pili la Rasimu ya Katiba iliyoboreshwa
kutokana na maoni ya Mabaraza ya Katiba na kuiwasilisha kwa Rais wa Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania na Rais wa Zanzibar kama Sheria ya Mabadiliko ya Katiba
inavyoelekeza.
41.
Mheshimiwa
Spika, kwa
niaba ya Serikali, napenda kuchukua fursa hii kuwapongeza Wananchi wote, Asasi,
Taasisi na Makundi yote ya Watu wenye malengo yanayofanana kwa namna
walivyoshiriki katika Mabaraza ya Katiba na kutoa maoni yao. Ni matumaini yangu
kuwa maoni yao yataisaidia katika kuiwezesha Tume kuboresha Rasimu ya Katiba
kwa maslahi ya Taifa letu. Wito wangu
kwa Wananchi wote ni kuendelea kushirikiana na Tume ili kukamilisha zoezi hilo
kama ilivyopangwa.
VII.
AJIRA KWA
VIJANA NA WASOMI
a)
Miradi ya Vijana Wilayani Sikonge
42.
Mheshimiwa
Spika,
mwishoni mwa mwezi Agosti 2013 nilipata fursa ya kuhudhuria Mahafali katika
Chuo cha Nyuki Mkoani Tabora. Nikiwa Mkoani hapo nilipata pia fursa ya
kutembelea Miradi kadhaa inayoendeshwa na Vijana;
wengi wao wakiwa ni wahitimu wa Vyuo Vikuu hapa Nchini. Chimbuko la Miradi
hii ya Vijana ni agizo la Mheshimiwa Dkt. Jakaya
Mrisho Kikwete, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania alilolitoa
mwaka 2012 kwa Wakuu wa Mikoa na Wilaya zote Nchini kutenga maeneo ya ardhi kwa
ajili ya kuwasaidia Vijana wanaohitimu kutoka katika Vyuo mbalimbali. Lengo
likiwa ni kuanzisha Miradi ya Kilimo ili waweze kujiajiri na baadaye kuwaajiri
wenzao katika shughuli za kuzalisha mali. Aidha, Vikundi hivi vinalenga kuwapatia Vijana nguvu ya pamoja, kubadilishana
uzoefu na kuwafanya kuwa na moyo wa kujiendeleza, na kuwa chachu ya mabadiliko
kwa Vijana wengine na jamii kwa ujumla.
43.
Mheshimiwa
Spika, nikiwa
Wilayani Sikonge nilitembelea Mradi wa Kilimo chini ya kikundi cha Vijana
wapatao 86 wa Kijiji cha “Pathfinders Green City”
katika
Vijiji vya Tumbili na Lufwisi Wilayani Sikonge. Mradi huu unalenga
kutekeleza Miradi Midogo takribani 9
ikiwemo ya Ufugaji nyuki, Kilimo cha Bustani na mbogamboga kwa kutumia
umwagiliaji kwa njia ya matone, ufyatuaji
tofali, uhifadhi wa mazingira n.k. Tayari Miradi Mitano (5) imeanza na ipo
katika hatua mbalimbali za utekelezaji na Minne (4) itaanza baada ya kukamilika
kwa miundombinu ya Jengo la Utawala, Karakana ya Ufundi, mabanda ya Mifugo na
Nyumba 12 za kuishi Vijana hawa.
b)
Mradi wa Vijana – Igunga
44.
Mheshimiwa Spika, nilipata pia fursa ya kutembelea vikundi vya Vijana katika Wilaya ya
Igunga. Nilielezwa kuwa kwa kipindi cha mwaka 2009 hadi Julai, 2013 Wilaya ya
Igunga imefanikiwa kutoa mikopo yenye thamani ya Shilingi 92.5 kwa Vikundi 56 vya
Vijana. Mojawapo ya Vikundi hivyo ni Kikundi cha Graduates Integrated
Youth Association (GIYA) ambacho kimepatiwa Ekari 300 na Wilaya kwa
ajili ya kilimo cha alizeti na vitunguu. Vijana hawa wameshalima mashamba
matatu yenye jumla ya Ekari 150 za
Alizeti na Ekari Nne (4) za Vitunguu na wamekwishavuna Tani 30 za Alizeti ya thamani ya Shilingi
Milioni 36.0. Wanatarajia kuuza
mashudu Tani 18 ya thamani ya
Shilingi Milioni 5.4, wanatarajia mauzo
kuwa Shilingi Milioni 41.4, na kwa
vile gharama ya uzalishaji zilikuwa Shilingi 14.5 wanatarajia kupata faida ya Shilingi Milioni 26.9. Ni dhahiri kuwa matarajio yao ni
kufanya vizuri zaidi kwa miaka inayofuata kwa kuwa gharama za uzalishaji
zitakuwa zimepungua.
45.
Mheshimiwa Spika, nilipata pia fursa ya kutembelea Shamba la
kikundi cha Vijana 30 cha ELIBARIKI KILIMO lenye ukubwa wa Ekari 14 la kilimo cha mahindi, vitunguu,
matikiti maji na mboga za majani katika Kijiji cha Mwanzugi. Walinieleza kuwa
kwa Ekari 8 walizolima Vitunguu
wanatarajia kuvuna Tani 11
zenye thamani ya Shilingi Milioni 27.5
kwa bei ya sasa ya Shilingi 2,500/=
kwa Kilo.
46.
Mheshimiwa Spika, kwa ujumla nimevutiwa sana na
Mfumo wa maisha ya Vijana hawa ya kuishi katika Makambi, kwa Mfumo wa Maisha Plus. Niliona juhudi za Mkoa za
kuwaletea watu watakaowapa Vijana
hawa stadi za maisha ambapo walimwalika Mwanzilishi
wa Maisha Plus Bw. Masoud Ally (maarufu kwa jina la Masoud Kipanya) ili akae
na Vijana hawa kwa muda. Nimemwambia Bw. Masoud
kuwa sasa Wananchi wanataka kuona Maisha
Plus ya kweli na si ya kuigiza itakayowafanya Vijana
wengi kuvutiwa na kujiingiza katika vikundi vya uzalishaji. Aidha, nilimwomba
Mkuu wa Mkoa wa Tabora apeleke watu wa
kuwatia moyo Vijana hawa ili wasikate tamaa.
47.
Mheshimiwa Spika, nichukue fursa hii
kuupongeza sana Uongozi wa Mkoa wa Tabora pamoja
na Wilaya
zake kwa juhudi
kubwa za kuwawezesha
Vijana kujitambua, na kuthubutu kuanza
miradi hii na kuwasaidia kuondoa dhana kuwa wasomi ni lazima wapate kazi za kuajiriwa. Niupongeze
pia Uongozi wa Mkoa
wa Tabora kwa kutumia vyema Ushuru wa Mazao,
yaani
Crop Cess katika
kuwa chachu ya kuleta mabadiliko kwa Vijana wetu. Niliambiwa kuwa Asilimia 20 ya Crop Cess katika Halmashauri za Wilaya Mkoani Tabora zinarudishwa
Vijiji na Asilimia 80 inatumika kwa
shughuli za maendeleo kama vile, kusaidia Vijana. Niliambiwa kuwa, Halmashauri
ya Wilaya ya Sikonge ilitumia Ushuru wa Mazao, yaani Crop Cess
kuwapatia
Vijana wa Pathfinders jumla ya
Shilingi 488,230,500/= katika msimu
wa mwaka 2012/2013 na Shilingi 300,000,000/= zimetengwa katika Bajeti ya mwaka
2013/2014. Wilaya ya Igunga kwa kipindi cha mwaka 2009 hadi Julai, 2013 imefanikiwa kutoa mikopo
yenye thamani ya Shilingi 92,500,000/=
kwa Vikundi 56 vya Vijana. Nawapongeza sana!
48.
Kutokana na kazi hiyo nzuri katika Mkoa wa
Tabora, nichukue fursa hii kuiagiza Mikoa ambayo haijatekeleza agizo la
Mheshimiwa Rais wafanye hivyo mapema kwa kutumia rasilimali na fursa zilizopo
katika maeneo yao. Nitapenda kupata taarifa kutoka katika kila Mkoa kuhusu
utekelezaji wa agizo hili mapema iwezekanavyo.
c)
Kutumia Vijana Wasomi kuanzisha Miradi (Sokoine University Graduates Entrepreneurs
Cooperative - SUGECO)
49.
Mheshimiwa
Spika, mwaka
2008 nilipokuwa katika Chuo Kikuu cha Sokoine kama mgeni Rasmi katika siku ya
Maadhimisho ya Kifo cha Hayati Edward
Moringe Sokoine, nilipata nafasi ya kuzungumza na Wakufunzi na Wanafunzi kuhusu
Maendeleo ya Kilimo Nchini na changamoto zake.
Nilitoa changamoto kwa Jumuiya ya Wanafunzi na
Wahadhiri wa Chuo Kikuu cha Sokoine kwamba Wahitimu wa Chuo Kikuu cha Kilimo
cha Sokoine wanaotaka kuonyesha kwa vitendo namna ya kutumia vizuri elimu
waliyoipata, kujitokeza na kuchangamkia shughuli na fursa nyingi zilizopo
kwenye Kilimo/Mifugo ili wawe mfano bora wa kuigwa na Wakulima Vijijini katika
kuleta mabadiliko chanya ya kuongeza tija na uzalishaji katika Kilimo, Ufugaji Nyuki, Mifugo na Uvuvi. Niliwaahidi kuwa iwapo
watajitokeza, Serikali ipo tayari kuwasaidia. Aidha, nilishauri waandae
Maandiko ya Miradi mizuri wanayopenda kuanzisha na kuiwasilisha Serikalini ili
Miradi hiyo itafutiwe fedha kutoka kwenye Vyombo vya Fedha.
50.
Mheshimiwa
Spika, mnamo
tarehe 17 Julai, 2013 nilipata fursa ya kukutana na wawakilishi wa Ushirika wa Wahitimu
wa Chuo Kikuu cha Kilimo cha Sokoine (Sokoine University Graduates Entrepreneurs
Cooperative - SUGECO) ambao wanaendesha
takriban Miradi ya Kilimo
11 Nchini ikiwemo ya ufugaji wa samaki, kuku, nguruwe na nyuki. Ipo
pia Miradi ya kukausha mbogagamboga na matunda na
kukamua mafuta ya alizeti. Changamoto kubwa wanazokabiliana nazo Vijana hawa ni pamoja na kutopata mitaji,
kushindwa kumiliki ardhi, kukosa masoko ya uhakika na hata kushindwa kupata
nembo za ubora kwa bidhaa zao.
51.
Niliwaalika baadhi ya Mawaziri wakiwemo wa Wizara za Uwezeshaji na Uwekezaji, Maendeleo ya Mifugo na
Uvuvi; Kazi na Vijana; Kilimo, Chakula
na Ushirika; Viwanda na Biashara; Maendeleo ya Jamii, Jinsia na Watoto; na
Fedha ili kupata fursa ya kuwasikiliza Vijana hao. Kwa pamoja tulishirikiana na
kuweka mikakati ya kuwawezesha Vijana hawa wa (Sokoine University Graduates
Entrepreneurs Cooperative - SUGECO) kupata ufumbuzi wa changamoto zinazowakabili. Nimewaelekeza
Waheshimiwa Mawaziri kuweka mikakati ya
kuwawezesha (Sokoine University Graduates Entrepreneurs Cooperative - SUGECO) kupata ufumbuzi wa changamoto zinazowakabili ili kuweza kufikia
malengo waliyojiwekea.
52.
Mheshimiwa Spika, kutokana na mifano
hiyo mizuri niliyoiona katika Mkoa wa Tabora na kutoka kwa Vijana wa (Sokoine University Graduates Entrepreneurs
Cooperative - SUGECO) nimeona kuna
umuhimu wa kuwasaidia Vijana
wanaohitimu Vyuo Vikuu na wengineo wanaopenda kujiingiza katika Sekta za
Kilimo, Mifugo, Uvuvi, n.k.
ili wawe chachu ya maendeleo Vjijini. Ni
dhahiri kwamba, tukiamua kwa dhati na kujipanga vizuri tunaweza kuwasaidia
Vijana hao kuleta mabadiliko makubwa katika Kilimo Nchini. Wito wangu sasa ni:
Kwanza: Watanzania wote
tuweke nguvu zetu katika kuwasaidia Vijana ambao tayari wamejiajiri kwa
kuwawezesha kupata huduma muhimu zikiwepo chakula na miundombinu muhimu ikiwemo
umeme na maji. Aidha, Wizara na Taasisi zenye dhamana ya Kilimo wawasaidie
kupata pembejeo na zana bora za uzalishaji ili Miradi hii iweze kuongeza
uzalishaji na hatimaye kufikia kiwango
cha kujitegemea.
Pili: Viongozi wa
Halmashauri kuwajibika ipasavyo na kutumia fedha za Umma kwa manufaa ya Taifa
letu.
Tatu: Viongozi wanaohusika
na Ushirika wawasaidie na kuwaongoza vijana hawa waliojiunga pamoja kujisajili
Kisheria ili waweze kukopesheka.
Nne: Uongozi wa Wilaya na
Mkoa kuwashirikisha makundi yote ya Taasisi mbalimbali zikiwemo Vyama vya
Siasa, Madhehebu ya Dini na Watendaji wengine katika kuwasaidia Vijana na
kuhakikisha kuwa Wananchi wanaozunguka maeneo yenye Miradi ya Vijana
wananufaika na ujuzi wa Vijana na hatimaye kubadilisha maisha yao kwa ujumla.
Tano: Viongozi wa Mikoa na
Halmashauri katika ngazi zote kutambua kuwa Vijana hawa bado wanahitaji
kulelewa kimaadili, hivyo wawe karibu na Vijana kwa kuwapatia semina za malezi
ikiwemo michezo na burdani.
Sita: Vyuo vingine vya Elimu ya Juu viweke
Mipango madhubuti ya kuwasaidia Wahitimu wa fani zilizopo katika Vyuo hivyo
kuanza Ushirika kama wa (Sokoine University Graduates Entrepreneurs
Cooperative - SUGECO).
VIII.
MAHUSIANO
YA TANZANIA NA NCHI ZA NJE
a)
Ujio wa
Viongozi na Faida Zilizopatikana
53.
Mheshimiwa
Spika, tangu
mwezi Machi 2013, Nchi yetu ilipata heshima kubwa ya kutembelewa na Viongozi
Mashuhuri Duniani. Ujio wa Viongozi hao ni uthibitisho wa
kuimarika kwa Mahusiano na Ushirikiano
baina ya Serikali yetu na Nchi za Nje. Viongozi waliotutembelea ni pamoja; na
i)
Rais wa
China Mheshimiwa Xi Jinping
54.
Mheshimiwa
Spika,
Rais wa Jamhuri ya Watu wa China, Mheshimiwa
Xi Jin Ping alifanya ziara Nchini
kuanzia tarehe 24 - 25 Machi, 2013. Ujio
wa Rais Xi Jinping uliwezesha kusainiwa Mikataba na makubaliano 17 kati ya Serikali ya Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania pamoja na Serikali
ya Mapinduzi ya Zanzibar na Serikali ya Jamhuri ya Watu wa China. Baadhi ya Makubaliano hayo ni Ujenzi wa
Bandari ya Bagamoyo, itakayojengwa na Kampuni ya Merchants Holding ya China.
Mkataba mwingine ni ule wa kujenga barabara itakayounganisha Bandari
hiyo na Reli ya kati na Mamlaka ya Reli
ya Tanzania na Zanzibar. Mkataba mwingine ni
kuendeleza Shirika la Utangazaji la Taifa (TBC). Rais Xi Jin Ping pia
alizindua na kukabidhi rasmi Kituo cha
Mikutano cha Kimataifa cha Mwalimu Julius Kambarage Nyerere. Kituo hicho
kimejengwa mahsusi ili kumuenzi Hayati Baba wa Taifa Mwalimu Julius Kambarage
Nyerere.
Ziara hiyo ilikuwa muhimu kwani imeimarisha uhusiano wetu na Nchi ya Watu
wa China.
ii)
Rais wa
Marekani, Mheshimiwa Barack Obama
55.
Mheshimiwa
Spika,
tarehe 1 - 2 Julai 2013, Nchi yetu ilipata heshima ya kumkaribisha Rais wa
Marekani Mheshimiwa Barack Obama. Lengo la ziara ya Mheshimiwa Barack Obama lilikuwa kuimarisha uhusiano katika Nchi hizi mbili katika nyanja za Ushirikiano
wa Kidiplomasia, Kiuchumi na Kibiashara n.k. Manufaa yanayotarajiwa kutokana na
ujio wa Rais wa Marekani ni pamoja na:
a)
Kuimarika zaidi uhusiano wa ushirikiano kati
ya Tanzania na Marekani katika nyanja za Kibiashara na Uwekezaji;
b)
Kuongezeka kiasi cha Misaada ya Maendeleo na
Ufundi kitakachotolewa katika Nyanja za
Afya, Elimu, Kilimo, Barabara, Nishati, na Maendeleo ya Vijana;
c)
Katika kuhakikisha Sekta ya Umeme
inaimarishwa, Mheshimiwa Obama alizindua Mpango wa Maendeleo wa Sekta ya Umeme
unaojulikana kama “Power Africa Initiative”.
Chini ya Mpango huu, Serikali ya
Marekani itatoa jumla ya Dola
za Kimarekani Bilioni 7 na Makampuni Binafsi yatawekeza Dola Bilioni 9. Lengo la Mpango huu ni kuimarisha upatikanaji
wa umeme Barani Afrika. Kwa kuanzia mpango
huu utatekelezwa katika Nchi Sita za Bara la Afrika, Tanzania ikiwa
mojawapo. Nchi nyingine ni Ethiopia,
Ghana, Nigeria, Liberia na Kenya.
iii)
Rais
Mstaafu wa Marekani, Mheshimiwa George W. Bush
56.
Mheshimiwa
Spika, vilevile, tulipata fursa ya kumpokea Rais Mstaafu wa Marekani
Mheshimiwa George W. Bush, aliyefanya ziara kuanzia tarehe 1
hadi 3 Julai 2013. Kupitia Asasi yake ya
George Bush Foundation waliandaa
Mkutano wa Kimataifa wa Wake wa Marais wa Afrika. Aidha, katika Mkutano huo,
ulizinduliwa Mpango wa Kuimarisha Mapambano Dhidi ya Kansa ya Shingo ya Kizazi
na Matiti. Aidha, kupitia Mpango huo Serikali ya Marekani ilitoa Dola Milioni 3 na Mashine 16 za CryoTherapy zinazotumia baridi
kali kuua chembe chembe za Kansa.
iv) Waziri Mkuu Mstaafu wa Uingereza,
Mheshimiwa Tony Blair
57.
Mheshimiwa Spika, tarehe 23 mwezi Julai, 2013 Waziri Mkuu Mstaafu wa
Uingereza, Mheshimiwa Tony Blair alitembelea Nchini mwetu. Kupitia Taasisi yake
ya Africa
Governance Initiative aliahidi kusaidia kusambaza umeme wa jua katika Shule
za Sekondari Vijijini, kuboresha Shirika la Umeme Tanzania (TANESCO) na
kusaidia uanzishaji na uimarishaji wa Kitengo cha Rais cha Ufuatiliaji na Utekelezaji
wa Programu za Maendeleo (President’s
Delivery Bureau - PDB).
v) Waziri
Mkuu wa Nchi ya Thailand, Mheshimiwa Yingluck Shinawatra
58.
Mheshimiwa
Spika,
Waziri Mkuu wa Thailand, Mheshimiwa Yingluck Shinawatra alifanya ziara ya siku
tatu Nchini kuanzia tarehe 30 Julai, 2013. Lengo la ziara hiyo ilikuwa
kuimarisha uhusiano wa Kidiplomasia, Kiuchumi na Kibiashara kati ya Thailand na
Tanzania. Serikali pia ilitiliana saini Mikataba Mitano ya
Ushirikiano katika Nyanja za Kukuza na kulinda vitega uchumi; kubadilishana
wafungwa; kukuza ushirikiano wa kiufundi; na ushirikiano kwa masuala ya madini.
59.
Serikali
ya Thailand kupitia Waziri Mkuu huyo, imeahidi kutoa ufadhili kwa vijana 10 kusoma Shahada ya Uzamili Nchini
humo. Vilevile, Nchi hiyo itaanza kuleta wataalamu wa afya wa kujitolea kuja
kushirikiana na Wataalam wetu kuimarisha huduma ya afya Nchini.
vi) Rais Mstaafu wa Marekani Mheshimiwa Bill
Clinton
60.
Mheshimiwa
Spika,
Rais wa 42 wa Marekani, Mheshimiwa Bill Clinton alifika Nchini
tarehe 3 Agosti 2013. Kupitia
Taasisi yake ya Clinton Foundation na
Mradi wa Maendeleo wa Clinton Development
Initiative (CDI), alisaini
makubaliano na Serikali ya kuendeleza Sekta ya Kilimo na kuwasaidia
Wakulima wadogo wadogo kuboresha Kilimo
na kiwango bora cha uzalishaji wa mazao.
61.
Mheshimiwa
Spika, kimsingi,
ujio wa Viongozi hao Mashuhuri katika kipindi kifupi, pamoja na wengine wengi
kutoka Nchi za Afrika na sehemu nyingine ni uthibitisho thabiti wa kuimarika
kwa Demokrasia ya ndani, kuwepo kwa
Amani na Utulivu, kuimarika kwa utawala bora na kuwepo kwa mazingira bora ya
uwekezaji. Kwa ujumla Mafanikio
yanayotarajiwa kupatikana kutokana na
Ujio wa Viongozi ni mengi lakini kwa kutaja machache ya jumla ni pamoja na:
·
Kuimarika kwa ushirikiano wa Kimataifa wa
Tanzania na Nchi hizo na Nchi nyingine;
·
Tanzania kufaidika na mitaji ya maendeleo
kutoka Nchi hizo kwa ajili ya kujenga miundombinu; na
·
Kufunguka milango ya uwekezaji katika Sekta
mbalimbali. Ziara za Viongozi hao imetoa
fursa kwa Wawekezaji kote Duniani kuona mazingira mazuri na fursa za uwekezaji
zinazopatikana Nchini.
b)
Mkutano wa
Kimataifa wa Majadiliano ya Ushirikiano kwa Manufaa ya wote (Global 2013 Smart Partnership)
62.
Mheshimiwa
Spika, kwa
upande mwingine, na kama nilivyogusia wakati nafunga Mkutano wa 11 wa Bunge
lako Tukufu, tarehe 28 Juni hadi tarehe
1 Julai 2013, Nchi yetu ilipata heshima ya kuwa Mwenyeji wa Mkutano wa
Kimataifa wa Majadiliano ya Ushirikiano kwa Manufaa ya Wote mwaka 2013 (Global 2013 Smart Patnership Dialogue). Mkutano
huo wa Kimataifa ambao Agenda yake kuu ilikuwa ni “Matumizi ya Teknolojia kama Nyenzo ya Kuleta Maendeleo ya Kijamii na
Kiuchumi Barani Afrika” (Leveraging
Technology for Africa’s Social Economic
Transformation. The Smart Partnership
way) ulihudhuriwa na Washiriki zaidi ya 800 kutoka Mabara yote Duniani. Idadi hiyo ilijumuisha Wakuu wa
Nchi, Serikali, Wanadiplomasia, Wawakilishi wa Makampuni ya Ndani na Nje ya
Nchi, Wasomi, Wafanyabiashara n.k.
63.
Mheshimiwa
Spika, manufaa
yaliyopatikana kutokana na Mkutano huo ni pamoja na:
·
Kuhimiza matumizi ya Sayansi na Teknolojia
pamoja na kujenga uwezo wa ndani katika uvumbuzi, ubunifu, umiliki na
uendelezaji katika maendeleo endelevu ya Kijamii na Kiuchumi kwa njia
shirikishi;
·
Mkutano huo pia umetoa fursa kwa Nchi yetu
kujifunza na kupata uzoefu wa dhana ya ushirikiano kwa manufaa kwa wote (Smart Partnership) na kuweza kusaidia
kuibua fursa zilizopo za kukuza uchumi na kuondoa umaskini; na
·
Kutokana na idadi kubwa ya Washiriki
waliohudhuria kutoka Nchi mbalimbali Duniani, Nchi yetu iliweza kutangaza fursa
za Uwekezaji na Utalii zilizopo Nchini.
64.
Mheshimiwa
Spika,
napenda niungane na Mheshimiwa Dkt. Jakaya Mrisho Kikwete, Rais wa Jamhuri ya
Muungano wa Tanzania kuwashukuru Wananchi wote, hususan wa Mkoa wa
Dar-es-Salaam kwa kushiriki kikamilifu katika mapokezi ya Viongozi wote
waliotembelea Nchi yetu na kuhakikisha kwamba inadumu katika hali ya Amani na
Utulivu. Nawasihi Wananchi wote tuendelee kudumisha Amani na Utulivu pamoja na
Mshikamano tuliouonesha.
IX.
UDHIBITI
WA DAWA ZA KULEVYA
65.
Mheshimiwa
Spika, Vita
dhidi ya Dawa za Kulevya Nchini vilianza siku nyingi. Kwa kutambua uzito wa
Vita hii, mwaka 2006, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa Dkt.
Jakaya Mrisho Kikwete aliunda Kikosi Kazi cha Taifa cha kushughulikia Udhibiti
wa Dawa za Kulevya Nchini. Kikosi hiki kinaundwa na Vyombo vya Ulinzi na
Usalama kikijumuisha Maafisa kutoka Jeshi
la Polisi, Idara ya Uchumi na Forodha, Idara ya Uhamiaji,
Taasisi ya Kupambana na Kuzuia Rushwa, Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za
Kulevya na Idara ya Usalama wa Taifa.
66.
Mheshimiwa
Spika,
hivi karibuni kumetokea matukio ya usafirishaji wa Dawa za Kulevya Nchini, hasa
kupitia Kiwanja cha Ndege cha Kimataifa cha Julius Kambarage Nyerere. Kwa
upande wa Uwanja wa Ndege wa Kimataifa, kazi za kudhibiti Dawa za Kulevya
hufanywa kwa utaratibu wa Kikosi Kazi (Task
Force) kwa Polisi wa Kudhibiti Dawa za Kulevya, Polisi wa Viwanja vya
Ndege, Uhamiaji, Idara ya Ushuru wa Forodha na Idara ya Usalama wa Taifa na Mamlaka
ya Viwanja vya Ndege (TAA).
67.
Mheshimiwa
Spika,
Kikosi Kazi cha Taifa cha kushughulikia Dawa za Kulevya pamoja na Vyombo
mbalimbali vya kudhibiti usafirishaji na matumizi ya Dawa za Kulevya licha ya
changamoto zilizopo, vimefanya kazi kubwa kudhibiti Dawa za Kulevya Nchini. Kwa
mfano, Kikosi cha Kudhibiti Dawa za Kulevya Nchini tarehe 8 Machi, 2010 huko
Kabuku – Mkoa wa Tanga, Watuhumiwa 5
walikamatwa wakiwa na Kilo 95 za
Dawa za Kulevya aina ya Heroin.
Watuhumiwa hao wamefungwa miaka 25 na kulipa faini ya Shilingi Bilioni 1.5 kila mmoja. Tarehe 19 Desemba, 2010 huko huko
maeneo ya Kabuku tena Mkoa wa Tanga Watuhumiwa 2 walikamatwa wakiwa na Kilo
50
za Dawa za Kulevya aina ya Heroin
zilizokuwa zinasafirishwa kutoka Dar es Salaam kwenda Sudan
kupitia Kenya. Tarehe 21 Februari, 2011 huko Mbezi Jogoo Wilaya ya Kinondoni,
Watuhumiwa 4 walikamatwa wakiwa na
Kilo 179 za Heroin.
68.
Tarehe
04 Machi, 2011 huko Kawe, Wilaya ya
Kinondoni walikamatwa Watuhumiwa 4
wakiwa na Kilo 81 za Heroin. Tarehe 07 Septemba, 2011 huko
Mbuyuni, Kinondoni Watuhumiwa 4
walikamatwa wakiwa na Kilo 97 za Heroin na tarehe 12 Januari, 2012 huko Mchinga Mbili,
Mkoa wa Lindi, Watuhumiwa 4
walikamatwa wakiwa na Kilo 211
za Heroin. Haya ni baadhi tu ya Mashauri yaliyopo katika Mahakama mbalimbali Nchini.
Upelelezi wa Mashauri hayo yote umekamilika na yapo katika Mahakama Kuu kwa hatua
ya kusikilizwa. Mashauri haya ni kielelezo tosha cha kutoa picha kwamba, Kikosi
Kazi cha Kudhibiti Dawa za Kulevya hufanya kazi kwa uadilifu mkubwa kwa
kushirikiana na Vyombo vingine kutoka Taasisi na Idara mbalimbali za Serikali.
69.
Mheshimiwa
Spika,
kati ya mwaka 2010 hadi Julai, 2013, Mashauri 368 yanayohusu Dawa za Kulevya yalipelekwa Mahakamani na Mashauri 91 kumalizika kwa mafanikio kwa
watuhumiwa kufungwa na wengine kutozwa Faini. Kwa sasa kuna takriban Mashauri 245 ambayo bado yako Mahakamani. Changamoto
inayotukabili katika Vyombo vyetu vya Mahakama na Jeshi la Polisi ni katika
kuharakisha Mashauri hayo. Pamoja na
changamoto hiyo ni maoni yangu kuwa “Task
Force” iliyoundwa na Mheshimiwa Rais, Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za
Kulevya na Vyombo vyetu vya Ulinzi na Usalama vinafanya kazi nzuri sana katika
vita hii. Tunachotakiwa ni kuwapa Moyo wale wote waliohusika katika kuwakamata
Watuhumiwa wote wa Dawa za Kulevya, ili waweze kufanya kazi kwa bidii zaidi.
Aidha, ni vizuri ikibidi kuwapandisha Vyeo Maafisa kadhaa kutokana na juhudi
hizo.
70.
Mheshimiwa
Spika, tukio
la Uwanja wa Ndege wa JNIA la tarehe 05 Julai, 2013 ambapo wako Watu
waliokamatwa na Dawa za Kulevya, mara baada ya taarifa hizo kupatikana, Kamati
Ndogo ya Ulinzi na Usalama ya Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Julius Nyerere ilikutana tarehe 09 Julai,
2013 na kuagiza uchunguzi uanze mara moja. Kwa utaratibu, jalada lilifunguliwa,
watuhumiwa kuhojiwa na hatimaye jalada hilo kupelekwa kwa Mwanasheria wa Kanda ya Dar es Salaam tarehe 29
Julai, 2013 kwa ajili ya maamuzi ya Kisheria. Taratibu za kukamilisha uchunguzi
wa tukio hili zinaendelea.
71.
Kama nilivyosema, changamoto kubwa tuliyonayo
ni uharakishaji wa Mashauri ya Dawa
za Kulevya ambayo nina imani tukijipanga vizuri inawezekana. Iko hoja kwamba,
labda tutafika mahala tufikirie kuwepo na Mahakama Maalum ya Dawa za Kulevya ambayo itakuwa na kazi moja tu
ya kusimamia Mashauri yanayohusu Dawa za
Kulevya. Vilevile, Vita vya Dawa za
Kulevya ni shirikishi kwa kushirikiana na Nchi mbalimbali Duniani. Jitihada
hizi hufanywa kwa kufanya Mikutano ya pamoja ambapo mikakati mikubwa ya kufanya
misako ya pamoja, mafunzo ya pamoja na matumizi ya Vifaa mbalimbali hupangwa. Vilevile,
kuhamasisha kutunga Sheria Kali zinazofanana ili kutotoa mwanya kwa watuhumiwa
kupenya na kufikisha Dawa za Kulevya kwa watumiaji. Ni kweli kwamba, Vita vya
Dawa za Kulevya haiwezi kukomeshwa na Nchi moja, kwa hiyo Mapambano dhidi ya
Wafanyabiashara Haramu wa Dawa za Kulevya yatafanikiwa tu, kwa Nchi zote Duniani
kuungana katika kudhibiti biashara hii. Wauzaji, Wasafirishaji na Watumiaji wa
Dawa hizi tunao katika jamii zetu na baadhi yao tunawafahamu. Nitoe wito kwa
Wananchi wote kushirikiana na Vyombo vya Ulinzi na Usalama katika kuwafichua na
kutoa taarifa za wale wote wanaojihusisha na Biashara ya Dawa za Kulevya. Serikali
itaendelea kuchukua hatua stahiki kwa wale wote watakaobainika kuhusika na Dawa
za Kulevya.
X.
HITIMISHO
72.
Mheshimiwa
Spika, napenda
nimalizie kwa kuwashukuru wote waliosaidia kufanikisha Mkutano huu. Kipekee
nikushukuru wewe Mheshimiwa Spika pamoja na Naibu Spika kwa kutuongoza vizuri.
Niwashukuru Wenyeviti wa Bunge kwa kazi nzuri. Aidha, niwashukuru tena
Waheshimiwa Wabunge kwa kazi nzuri na kwa michango yenu mbalimbali wakati wa Mkutano
huu. Namshukuru Katibu wa Bunge na Wasaidizi wake pamoja na Wataalamu wote wa
Serikali na Taasisi zake kwa misaada ya Kitaalam na huduma mbalimbali za
kufanikisha Mkutano huu.
73.
Mheshimiwa
Spika,
baada ya kusema hayo, nimalizie kwa kuwatakia wote safari njema wakati
mnaporejea kwenye maeneo yenu ya kazi. Kwa maana hiyo, naomba sasa kutoa hoja
kwamba, Bunge lako Tukufu sasa liahirishwe hadi tarehe 29 Oktoba, 2013 Saa 3:00
Asubuhi litakapokutana katika Ukumbi huu hapa Dodoma.
74.
Mheshimiwa
Spika,
naomba kutoa hoja.
No comments:
Post a Comment